NVIDIA GeForce GTX 280 i GTX 260 miały premierę 15 lat temu. Historia tych kart przypomina, jak ważna jest konkurencja na rynku

Każdy, kto od wielu lat uważnie śledzi rynek kart graficznych na pewno zdaje sobie sprawę, że dzisiejsze premiery kolejnych modeli od NVIDII czy AMD mocno odstają od normy. Kiedyś debiut nowego układu wiązał się z wielkimi nadziejami i pewnego rodzaju ekscytacją. Po ostatnim boomie na kryptowaluty niestety sporo się pozmieniało, a skutki tej sytuacji rynkowej odczuwalne są do dziś, co widać przede wszystkim po cenach modeli z wyższej półki. Zmieniło się także podejście samych producentów, a zwłaszcza NVIDII, która serię Ada Lovelace rozpoczęła od bardzo wydajnych, ale też nieprzyzwoicie drogich układów RTX 4090 i RTX 4080. Co gorsza, kolejne jednostki Zielonych z tej rodziny są od nich znacząco słabsze, mniej opłacalne i jednocześnie bardziej wybrakowane. Miło więc wrócić myślami do starych, dobrych czasów i naprawdę mocnych premier... Zwłaszcza że jest ku temu doskonała okazja.

Autor: Piotr Piwowarczyk

15 lat temu, czyli 16 czerwca 2008 roku debiutowała karta graficzna NVIDIA GeForce GTX 280, która jednocześnie wraz z nieco słabszym, acz chyba nieco cieplej wspominanym modelem GTX 260 zapoczątkowała całą serię układów z serii GT200. Jak je dziś wspominamy? Na pewno z wielką nostalgią - w końcu były to lata, gdy kartę graficzną kupowało się z myślą o grze w Crysisa czy pierwszego BioShocka, a w sklepach i komputerach entuzjastów królowały jednostki z serii GeForce 8800 lub 9800. Przenieśmy się więc na chwilę w czasie i przypomnijmy sobie ich specyfikację oraz okoliczności, w jakich przebiegała premiera omawianych układów. 

GeForce GT200 to nie tylko nowa numenklatura, ale także nowy poziom wydajności. Szkoda tylko, że początkowo Zieloni wycenili swoje karty bez uwagi na plany ATI.

GeForce GTX 260 i GTX 280 OC - ASUS i ZOTAC coś kręcą?

Nowa seria kart pod wieloma względami zrywała z przeszłością i nie przypominała poprzednich modeli Zielonych opartych na rdzeniach G80 czy G92. Przede wszystkim zmieniło się nazewnictwo samych jednostek, jak również chipów. GT200 symbolizuje zunifikowaną architekturę Graphics Tesla drugiej generacji, natomiast oznaczenie GTX powędrowało na sam początek. Zmiany wynikają m.in. z tego względu, że w pewnym sensie wcześniejsza numeracja uznana została za ukończoną i nie chciano pięciocyfrowej liczby dla kolejnych kart, a inna sprawa, że seria 9000 nie została zbyt dobrze przyjęta przez konsumentów. W końcu to tak naprawdę odświeżona, nieco bardziej oszczędna seria 8000, która nie zapewniła właściwie żadnego wzrostu wydajności i w oczach wielu graczy okazała się zwykłym żartem primaaprilisowym - w końcu karty debiutowały 1 kwietnia 2008 roku. Zerwanie z dotychczasową nomenklaturą pod względem wizurenkowym było bardzo rozsądnym posunięciem.

Test AMD Radeon HD 7970 vs NVDIA GeForce GTX 680 - RetroGPU #1

Rdzeń GT200 już na pierwszy rzut oka zdradza, że producent nie zamierzał bawić się w półśrodki i postanowił stworzyć bezkompromisowe, niezwykle wydajne karty graficzne - nieważne, jakim kosztem. Postawiono na nie najnowszy, ale to za sprawdzony proces technologiczny 65 nm od TSMC. Widoczny poniżej chip zasilający GTX-a 280 to największa ówcześnie jednostka produkowana przez tajwańskiego giganta. Całość zajmuje powierzchnię 576 mm² i jest aż o 95 mm² większa od G80. O potędze nowej architektury najmocniej świadczy jednak aż 1,4 mld tranzystorów oraz do 240 procesorów strumieniowych na pokładzie. Poza tym nowa technologia zapewniała m.in. możliwość sprzętowego przetwarzania danych zmiennoprzecinkowych podwójnej precyzji, wsparcie dla obliczeń fizyki PhysX, a także sprzętowe dekodowanie formatów wideo HD za sprawą specjalnej jednostki PureVideo HD.

Minęło 10 lat od premiery karty graficznej NVIDIA GeForce GTX 680, czyli debiutu architektury Kepler. Jak wspominamy tamte układy?

Flagowym przedstawicielem nowej rodziny został rzecz jasna układ GeForce GTX 280 wyposażony w rdzeń G200-300-A2 z 240 procesorami strumieniowymi, 32 jednostkami ROP i 1 GB pamięci VRAM typu GDDR3 (magistrala 512-bit). Karta graficzna zadebiutowała w dosyć wysokiej jak na tamte czasy cenie 649 dolarów (ok. 1850 zł). Z jednej strony specyfikacja jasno wskazywała, że tanio nie będzie, jednak NVIDIA w ten sposób ustanowiła nowy poziom cenowy za high-endowe produkty. Warto zwrócić teraz uwagę, jak bardzo z biegiem lat granica ta została przesunięta w górę, skoro topowy GeForce RTX 4090 z zeszłego roku debiutował w cenie 1599 dolarów, a mocno obcięty GeForce RTX 4080 zawitał na sklepowe półki w tylko nieco mniej horrendalnej cenie 899 dolarów...

Intel Ivy Bridge ma już 10 lat! Wspominamy układy Core 3. generacji, które jako pierwsze powstały przy użyciu litografii 22 nm

Na szczęście GeForce GTX 280 wcale nie skupił na sobie całej uwagi publiczności. Znacznie ciekawszą i jednocześnie bardziej atrakcyjną cenowo propozycją dla graczy miał okazać się GeForce GTX 260, który został zaprezentowany na równi z topowym przedstawicielem nowej serii. Na pokładzie znalazły się 192 jednostki strumieniowe, 28 jednostek ROP, a także 896 MB pamięci GDDR3. Jak więc widać, niemal pod każdym względem jest to słabszy układ, ale na szczęście różnica nie jest ogromna. Specyfikacja i tak wskazywała, że będzie to jednostka szybsza od dotychczasowych rozwiązań NVIDII z serii 8000 czy 9000. Obie nowe karty bazujące na rdzeniach GT200 otrzymały proste, 2-slotowe chłodzenia z wentylatorem promieniowym. Choć oczywiście w sklepach dało się kupić się niestandardowe modele z dwoma lub trzema wentylatorami, które bardziej przypominają współczesne autorskie konstrukcje, to jednak warianty z turbiną wyraźnie dominowały. Producenci prezentowali nawet firmowo podkręcane modele z takim systemem chłodzeniem, czego przykładem są np. warianty AMP! od firmy Zotac czy TOP od ASUS-a.

NVIDIA GeForce GTX 280

NVIDIA GeForce GTX 260

Jak nietrudno się domyślić, obie karty w testach wydajności NVIDII spisały się na miarę oczekiwań i zostawiły wszystkie jednordzeniowe rozwiązania daleko w tyle. Tyle tylko, że gracze i tak mieli swoje powody do narzekań. Po pierwsze, 15 lat temu na rynku nie brakowało dwuprocesorowych konstrukcji w stylu GeForce'a 9800 GX2 czy Radeona HD 3870 X2, które w ogólnym rozrachunku wcale nie były rozkładane przez nowe jednostki na łopatki, a dało się je kupić w niezłych cenach. Oczywiście, posiadanie karty z dwoma rdzeniami GPU miało kilka minusów, ale w ogólnym rozrachunku GTX 280 i tak był przecież kierowany dla entuzjastów, którzy siłą rzeczy nie bali się niczego. Po drugie, w podobnym okresie debiutowały Radeony HD 4870 i HD 4850, które choć nie mogły mierzyć się z nową, topową jednostką NVIDII, to jednak oferowały kapitalny stosunek możliwości do ceny i tym samym szybko skradły serca graczy.

AMD Radeon HD 7970 GHz Edition zadebiutował równe 10 lat temu. Czy to najlepszy i najbardziej długowieczny Radeon w historii?

Nie bez znaczenia pozostawała także kultura pracy obu GeForce'ów. Jak wiadomo nie od dziś, proste chłodzenie z turbiną - choć gwarantuje wygodne łączenie kart w konfiguracje SLI czy Tri-SLI - zwiastuje głośną pracę i nie inaczej było w przypadku GTX-a 280 i GTX-a 260. Co więcej, pod obciążeniem obie karty potrafiły pobrać sporo energii elektrycznej. Komputer z wydajniejszym modelem pobierał ponad 300 W, a więc nawet więcej niż PC z GeForce 8800 Ultra. Nieco wolniejsza odmiana GT200 ostatecznie gwarantowała pobór niższy o ok. 40 W, czym i tak pobijała kontrowersyjnego 9800 GTX. Dziś te wartości nie robią żadnego wrażenia, ale wtedy dla wielu osób mogły stanowić pewien kłopot. Choć tyle dobrego, że producentowi udało się zoptymalizować ich pracę przy niewielkich obciążeniach. Jak wykazały testy, nowe karty GeForce mogłyby zyskać miano energooszczędnych jedynie w sytuacjach, gdy służyłyby do prostych zadań związanych z wyświetlaniem grafiki 2D czy odtwarzaniem wideo. Warto też wspomnieć, że płyty główne z chipsetami nForce 780a/790i mogły zaoferować tryb HybridPower pozwalający na zniwelowanie poboru mocy do 0 W.

NVIDIA obniża w Europie ceny kart graficznych GeForce RTX 4090 oraz GeForce RTX 4080 w wersjach Founders Edition

Tak czy siak, szybko wyszło na jaw, że obecna oferta NVIDII nie sprawdzi się na dłuższą metę. Już po kilku tygodniach sytuacja w sklepach wyglądała więc nieco korzystniej dla konsumentów. Obie nowe karty GeForce doczekały się solidnych obniżek, ale to nie wszystko. W połowie września do sklepów trafiła nowa, nieco wydajniejsza wersja GTX-a 260 z 216 procesorami strumieniowymi. Chyba każdy się zgodzi, że producent mógł dać jej nazwę GTX 265 czy nawet GTX 270, choć ostatecznie postawiono na dosyć oryginalne oznaczenie GTX 260 Core 216 (być może ze względu na fakt, że pozostała część specyfikacji okazała się identyczna). Co jednak najważniejsze, całość była dostępna już za ok. 280 dolarów (MSRP 299 dolarów), dzięki czemu gracze mogli spojrzeć na dzieło NVIDII z nieco innej perspektywy. Mało tego - dokładając nieco do firmowo podkręconych wariantów można było stać się nabywcą układu o wydajności bliskiej GTX-a 280.

NVIDIA obniża w Europie ceny kart graficznych GeForce RTX 4090 oraz GeForce RTX 4080 w wersjach Founders Edition

Na rynku GPU rozgorzała więc bardzo zacięta walka między NVIDIĄ a ATI - obaj producenci oferowali przez moment ten sam poziom wydajności w podobnych samych cenach. Konsumenci byli więc w niebie. Zieloni nie mogli jednak poprzestać na wydaniu ledwie trzech modeli ze swojej serii GT200. Na przełomie 2008 i 2009 roku zadebiutowało kilka nowych kart, które zostały wykonane przy użyciu nowszej, bardziej energooszczędnej litografii 55 nm. W rezultacie doczekaliśmy się premiery odświeżonego GeForce'a GTX 260 Core 216, nowego flagowca GeForce'a GTX 285, a także nieco zbędnego w tym całym zamieszaniu GeForce'a GTX 275 (swego rodzaju hybryda GTX-a 285 i GTX 260) i dwuprocesorowego GeForce'a GTX 295. Nie zapomniano również o nieco mniej wymagających konsumentach. GeForce GTS 250 był ciekawym rozwiązaniem dla osób, które nie chciały wydawać na grafikę więcej niż 150 dolarów, jednak pod systemem chłodzenia tej karty nie kryła się do końca nowa technologia - tak naprawdę GTS 250 okazał się rebrandowanym GeForcem 9800 GTX+. Na samym końcu zaprezentowano jeszcze oszczędne (zarówno w wydajności oraz poborze prądu) modele GeForce GT 240, GT 220 i (GT) 210, które zostały oparte na 40-nanometrowych jednostkach GT215, GT216 i GT218. Warto też dodać, że z biegiem czasu w sklepach zaczęłu pojawiać się niereferencyjne karty z podwojoną pamięcią VRAM. Eh, gdyby tylko dziś było to takie proste... 

Cykl życia kart graficznych GeForce GT200 stanowi najlepszy dowód na to, że mocna konkurencja na rynku zawsze działa z wielką korzyścią dla klienta. Dość powiedzieć, że model GTX 260 debiutował w cenie 399 dolarów, a pod wpływem hitowych Radeonów HD 4870 i HD 4850 Zieloni już kilka miesięcy później wydali jeszcze szybszego GeForce'a GTX 260 Core 216 w cenie poniżej 300 dolarów.

NVIDIA GeForce GTX 295 w domyślnej, "kanapkowej" wersji...

...i NVIDIA GeForce GTX 295 w nowszej edycji, z dwoma rdzeniami na jednej płytce PCB

Cykl życia kart graficznych GeForce GT200 stanowi najlepszy dowód na to, że mocna konkurencja na rynku zawsze działa z wielką korzyścią dla klienta. Dobrze pokazuje to całkiem szybki spadek cen omawianych jednostek. Dość powiedzieć, że model GTX 260 debiutował w cenie 399 dolarów, a pod wpływem hitowych Radeonów HD 4870 i HD 4850 Zieloni już kilka miesięcy później wydali jeszcze szybszego GTX-a 260 Core 216 w cenie poniżej 300 dolarów. Choć więc początkowo układy NVIDII nie zostały przyjęte ze zbyt wielkim entuzjazmem (mimo sporej mocy obliczeniowej), to w ostatecznym rozrachunku raczej nikt nie wspomina ich źle. Początkowo problemem były ceny, jednak po kilku miesiącach od premiery, a zwłaszcza tuż po premierze odświeżonych modeli w 55 nm NVIDIA dysponowała już całkiem atrakcyjną i w miarę szeroką ofertą. Życzylibyśmy sobie, by podobne akcje miały miejsce także w najbliższych latach. Słaba sprzedaż i niezbyt zachęcająca specyfikacja nowych kart NVIDII (np. RTX 4060 Ti) i jednoczesny brak wyraźnej reakcji ze strony AMD jasno wskazują, że do czasów świetności jest jeszcze daleka droga. Pozostaje nam tylko docenić fakt, że jednostki poprzedniej generacji ciągle tanieją i złożenie gamingowego komputera w rozsądnej cenie nie stanowi już wielkiego wyzwania...