NVIDIA GeForce RTX 4000 Laptop GPU - generacja Ada Lovelace w laptopach to w dużej mierze rozczarowanie

W styczniu NVIDIA zaprezentowała nową generację układów graficznych Ada Lovelace dla notebooków. Ujawniono łącznie pięć modeli GPU: GeForce RTX 4090 Laptop GPU, GeForce RTX 4080 Laptop GPU, GeForce RTX 4070 Laptop GPU, GeForce RTX 4060 Laptop GPU oraz GeForce RTX 4050 Laptop GPU. W kolejnych tygodniach testowaliśmy kolejne układy graficzne, dzięki czemu obecnie mamy już praktycznie komplet danych, by móc podsumować to co dotychczas zostało zaprezentowane przez NVIDIĘ. Na chwilę obecną niestety trzeba przyznać, iż Ada Lovelace w większości jest rozczarowaniem - tym większym im niżej będziemy schodzić z kolejnymi modelami układów graficznych. Producent z racji swojej dominującej pozycji na rynku laptopów pozwolił sobie na pewne rozwiązania, które negatywnie wpływają na wydajność.

Autor: Damian Marusiak

Lata temu mobilne układy graficzne NVIDII były znacznie słabsze od swoich desktopowych odpowiedników, oferując zwykle 40-60 procent tego, co otrzymywaliśmy przy okazji kart graficznych bez charakterystycznego dopisku "M". NVIDIA zaczęła rewolucjonizować rynek mobilnych układów graficznych we wrześniu 2015 roku, kiedy to na rynek wprowadzono układ GeForce GTX 980 bez dopisku "M". Oznaczało to, że pod względem budowy rdzenia graficznego był to dokładnie ten sam układ co w desktopowej karcie graficznej o takiej samej nazwie. Potem przyszła "era" generacji Pascal, która niemal całkowicie zrównała specyfikację desktopowych oraz mobilnych układów graficznych GeForce GTX 1000, tym samym wprowadzając wydajność w laptopach na niespotykany wcześniej poziom. Podobny trend został zachowany w generacji Turing, tyle że w desktopach otrzymaliśmy jeszcze m.in. GeForce RTX 2080 Ti czy TITAN RTX, których odpowiedników w laptopach nie było. Pozostałe układu jednak cechowały się takimi samymi parametrami rdzeni, a główne zmiany związane były z niższymi limitami TDP.

Jesteśmy już po testach wszystkich mobilnych układów graficznych NVIDIA GeForce RTX 4000 Laptop GPU, możemy zatem przystąpić do swego rodzaju podsumowania tego, co producent dotychczas zaoferował w ramach architektury Ada Lovelace.

Główne hasło nowej generacji "Więcej niż szybkie" nie do końca ma przełożenie na rzeczywistość

Test NVIDIA GeForce RTX 4090 Laptop GPU w Razer Blade 16 - Mocna premiera architektury Ada Lovelace w notebookach

Przy generacji Ampere, NVIDIA zaczęła wracać do dawnych nawyków, gdzie desktopowe i mobilne układy graficzne nie miały ze sobą wiele wspólnego, choć tym razem producent zaczął stosować różne sztuczki by jak najmocniej maskować takie zmiany. Wyraźne oddzielenie lini desktopowej od mobilnej oraz dopisek "Laptop GPU" w nazwach miały wystarczyć, by użytkownicy zdawali sobie sprawę, że np. GeForce RTX 3080 i GeForce RTX 3080 Laptop GPU to nie jest ten sam układ graficzny. Generacja GeForce RTX 3000 miała jeszcze problem stosunkowo niewielkiego przyrostu wydajności w laptopach. W przypadku najnowszej generacji GeForce RTX 4000, opartej na architekturze Ada Lovelace, jej sukces bądź porażka jest uzależniona od konkretnych modeli GPU.

Test NVIDIA GeForce RTX 4080 Laptop GPU w ASUS ROG Strix SCAR 16 - Wydajność niewiele niższa od GeForce RTX 4090 Laptop

Przede wszystkim NVIDIA kontynuuje trend z poprzedniej generacji, a więc w większości mobilne układy graficzne nie dzielą tej samej specyfikacji co desktopowe karty graficzne. Dodatkowo wprowadzono model "GeForce RTX 4090 Laptop GPU" chcąc podkreślić, że producent oferuje topowe SKU nie tylko w desktopach, ale również notebookach. W rzeczywistości dwie najmocniejsze jednostki dGPU obecnej generacji mają specyfikację tożsamą z kartami graficznymi, będącymi klasę niższej. W ten sposób GeForce RTX 4090 Laptop GPU ma taki sam układ graficzny co desktopowy GeForce RTX 4080, z kolei GeForce RTX 4080 Laptop GPU ma taki sam rdzeń co GeForce RTX 4070 Ti w desktopach.

Test MSI Titan GT77 HX 13V - Topowy notebook do gier z NVIDIA GeForce RTX 4090 Laptop GPU oraz Intel Core i9-13980HX

Z jednej strony zatem mamy podobny problem z nazewnictwem co w poprzedniej generacji. Dla mniej zorientowanych osób, nie patrzących szczegółowo na specyfikację, jest to problem ponieważ mogą mylnie sądzić, że przykładowo GeForce RTX 4090 Laptop GPU ma ten sam układ co karta graficzna GeForce RTX 4090, tyle że z obniżonym limitem energetycznym. Z drugiej strony jednak te dwa wymienione układy graficzne oferują duży skok wydajności względem topowych modeli poprzedniej generacji, a więc GeForce RTX 3080 Laptop GPU oraz GeForce RTX 3080 Ti Laptop GPU. Gdyby NVIDIA nie robiła takich fikołków z nazwami, ich przyjęcie na rynku byłoby z pewnością bardziej pozytywne.

Test Dream Machines RG4070-17PL29 - Notebook do gier z układem graficznym NVIDIA GeForce RTX 4070 Laptop GPU

NVIDIA GeForce RTX 4090 Laptop GPU, pomimo zachowania uboższego rdzenia AD103, w niektórych grach na dzień dobry potrafiła zaoferować nawet ponad 70% wyższą wydajność w rasteryzacji, a także z aktywnym Ray Tracingiem, w porównaniu do GeForce RTX 3080 Ti Laptop GPU. Taki wzrost wydajności jest rzadko spotykany między dwiema sąsiadującymi ze sobą generacjami w notebookach i z tego względu architektura Ada Lovelace z początku była bardzo chwalona przez przedstawicieli mediów technologicznych (w tym także przez nas). NVIDIA dość sprytnie sobie rozdzieliła generację na dwie premiery. W pierwszej części otrzymujemy droższe, ale znacznie wydajniejsze układy GeForce RTX 4080 Laptop GPU oraz GeForce RTX 4090 Laptop GPU. W ich przypadku widać również wysoką efektywność energetyczną, wynikającą również z zastosowania nowego procesu technologicznego TSMC 4N (niestandardowa wersja 5 nm). Przy podobnym lub nawet niższym poborze mocy danego laptopa, otrzymaliśmy dużo wyższe osiągi. W przypadku GeForce RTX 4090 Laptop GPU w wiele gier pogramy w natywnej rozdzielczości 4K, choć bez wykorzystania Ray Tracingu.

Test Hyperbook NP5 z NVIDIA GeForce RTX 4060 Laptop GPU - Tańszy układ graficzny Ada Lovelace trafia do notebooków

Później jednak nadeszła premiera kolejnych trzech układów graficznych: GeForce RTX 4070 Laptop GPU, GeForce RTX 4060 Laptop GPU oraz GeForce RTX 4050 Laptop i tutaj już każdy kolejny notebook, którego testowaliśmy, okazywał się coraz większym rozczarowaniem. Finalnie wyszło na jaw, że architektura Ada Lovelace świetnie się sprawuje, gdy mamy do dyspozycji dużo jednostek obliczeniowych w połączeniu z wysokim zegarem rdzenia. Im większe cięcia w kolejnych układach GPU, tym przyrost wydajności był coraz niższy (w skrajnych przypadkach oferując nawet gorsze osiągi od swoich odpowiedników a nazwy i poprzedniej generacji). Doszło do sytuacji, że mając jeden z niższych układów tj. GeForce RTX 4060 Laptop GPU lub GeForce RTX 4050 Laptop GPU, musimy aktywować DLSS z Frame Generation (tam gdzie jest wspierany) by odczuć jakąkolwiek różnicę na korzyść w porównaniu do poprzedniej generacji.

Test MSI Cyborg 15 - Jeden z najtańszych laptopów do gier wyposażonych w układ graficzny NVIDIA GeForce RTX 4050

NVIDIA praktycznie kontroluje cały mobilny rynek układów graficznych, co z pewnością jest jednym z powodów dla których pozwolono sobie na tak duże (nie pamiętam, kiedy ostatnim razem były tak duże różnice pomiędzy kolejnymi układami graficznymi w laptopach) cięcia. Tak naprawdę jedyny układ, który nie został w żaden sposób obcięty względem generacji Ampere w laptopach jest GeForce RTX 4090 Laptop GPU (już odchodząc od kwestii zastosowania innego rdzenia niż w desktopowej karcie). W porównaniu do GeForce RTX 3080 Ti Laptop GPU, nowy model Ada Lovelace oferuje tą samą klasę GPU (AD103 vs GA103), taką samą ilość pamięci (16 GB) oraz magistralę (256-bit).

Czy na laptopie MSI Cyborg 15 pogramy w wymagające gry? Sprawdzamy jak działa NVIDIA DLSS 3 na GeForce RTX 4050

Choć GeForce RTX 4080 Laptop GPU jest nadal bardzo wydajnym kawałkiem krzemu, to w jego przypadku widać już cięcia względem poprzedniej generacji. Układ ten posiada 12 GB VRAM, co można potraktować jako więcej, ale jednocześnie mniej w porównaniu do GeForce RTX 3080 Laptop GPU. Przypominamy, że w poprzedniej generacji układ ten był oferowany zarówno z 8 jak i 16 GB pamięci GDDR6. Nowy układ GeForce RTX 4080 Laptop GPU ma już obciętą magistralę do 192-bit (zamiast 256-bit), tym samym zmniejszając przepustowość (choć w tym wypadku różnice nie są jeszcze duże ze względu na szybsze kości GDDR6 18 Gbps w generacji Ada Lovelace względem 14 Gbps w generacji Ampere). Finalnie otrzymujemy zatem układ z 12 GB pamięci, które na dzisiaj będzie raczej wystarczające do nowych gier, ale jest duże ryzyko że za rok - dwa lata taka ilość VRAM będzie już niewystarczająca, by móc odpalić tekstury w wysokiej jakości.

NVIDIA GeForce RTX 4060 Ti 16 GB, GeForce RTX 4060 Ti 8 GB oraz GeForce RTX 4060 - specyfikacja oraz ceny kart graficznych

Chyba najbardziej absurdalne decyzje podjęto przy okazji GeForce RTX 4070 Laptop GPU. W tym wypadku otrzymujemy niemal wszystkiego mniej niż przy poprzedniej generacji: niższy rdzeń (AD106 vs GA104), mniej jednostek CUDA (4608 vs 5120) i pozostałych rdzeni (RT, Tensor, jednostek TMU oraz ROP). Mocno ograniczono również magistralę pamięci, obcinając szynę z 256-bit do zaledwie 128-bit, utrzymując po raz kolejny tylko 8 GB pamięci (!). Dla przypomnienia 8 GB pamięci dostaliśmy jeszcze przy GeForce GTX 1070, który debiutował w 2016 roku. Przepustowość pamięci w GeForce RTX 4070 Laptop GPU wynosi 256 GB/s, a więc tyle samo co we wspomnianym GeForce GTX 1070. Tak nierówna specyfikacja przełożyła się na równie niejednolitą wydajność. Mimo skromnego rdzenia AD106, w niektórych grach układ ten jest w stanie osiągać wyniki zbliżone do GeForce RTX 3080 Ti Laptop GPU. Jest jednak sporo gier, gdzie GeForce RTX 4070 Laptop ledwo radzi sobie z GeForce RTX 3080 Laptop. W skrajnych przypadkach bywa wolniejszy od swojego poprzednika z nazwy (GeForce RTX 3070 Laptop). Koszt zdecydowanej większości laptopów z tym GPU to około 10 tysięcy złotych i w takiej cenie tak nierówna wydajność jest niespotykanym dotąd absurdem. Tak naprawdę GeForce RTX 4070 Laptop GPU wygląda jak coś, co pierwotnie miało być GeForce RTX 4060 (Ti?).

Chyba największe cięcia dostał układ graficzny NVIDIA GeForce RTX 4060 Laptop GPU (ten na razie jako jedyny dzieli niemal 1:1 taką samą specyfikację co desktopowa karta graficzna). W tym wypadku oddano układ z blisko 800 rdzeniami CUDA mniej w porównaniu do poprzedniej generacji (3072 vs 3840). Układ z serii "XX60" po raz pierwszy też wprowadzono w formie rdzenia AD107 - najmniejsze chipy były dotychczas rezerwowane raczej dla układów graficznych klasy "XX50", co również dużo mówi o tym, czym faktycznie powinien być GeForce RTX 4060 Laptop GPU. Widać to także po parametrach najniższego z układów - GeForce RTX 4050 Laptop GPU - który ma niewiele mniej jednostek, a główną różnicą jest 2 GB mniej pamięci i zaledwie 96-bitowa magistrala pamięci (co przekłada się na imponujące 192 GB/s przepustowości).

Dominująca pozycja NVIDII na rynku mobilnych układów graficznych doprowadziła do sytuacji, w której duża część najnowszych układów Ada Lovelace otrzymała rozczarowującą specyfikację. To niechybnie doprowadziło do równie rozczarowujących wyników w grach.

Nie da się nie zauważyć, że NVIDIA tym razem zrobiła olbrzymie wręcz dziury pomiędzy kolejnymi układami graficznymi (za wyjątkiem GeForce RTX 4060 oraz RTX 4050). Na chwilę obecną wygląda to tak, jakby producent postawił sobie odpowiednie fundamenty pod mocne odświeżenie generacji Ada Lovelace w styczniu 2024 roku, dodając przykładowo GeForce RTX 4060 Ti, GeForce RTX 4070 Ti czy GeForce RTX 4080 Ti Laptop GPU. Może dopiero wtedy ta generacja przyniesie oczekiwany skok wydajności we wszystkich półkach. Obecnie sytuacja wygląd tak, że tylko GeForce RTX 4080 Laptop GPU i GeForce RTX 4090 Laptop GPU nie są rozczarowujące (no, prawie...), natomiast pozostałe trzy układy bez wsparcia w postaci DLSS 3 są często dużym rozczarowaniem w grach.