Freon Cooling
Czynnik chłodniczy
Czynnik chłodniczy, potocznie nazywamy go po prostu freonem, krążąc w układzie i przechodząc zmiany fazowe, odbiera ciepło z procesora, a następnie oddaje je otoczeniu poprzez skraplacz. Wyróżniamy różne typy czynników chłodniczych, różniące się temperaturą wrzenia, skraplania (P/T chart), gęstością (jako ciecz) i ciepłem parowania. Są to podstawowe parametry gazu, które powinny nas na początek interesować. Przykłady dostępnych mniej lub bardziej freonów:
Gaz | Temp. wrzenia | Punkt Krytyczny |
Butan (R600) | -0.5°C | 152.0°C |
isoButan (R600a) | -12.0°C | 135.0°C |
Tetrafluorethan (R134a) | -26.6°C | 100.9°C |
Chlordifluormethan (R22) | -40.8°C | 96.0°C |
Propan (R290) | -42.0°C | 96.6°C |
R404a | -46.5°C | 72.0°C |
R407c | -47.0°C | 86.0°C |
R507a | -47.1°C | 70.9°C |
Propen (Propylen, R1270) | -47.7°C | 91.0°C |
Pentafluorethan (R125) | -48.1°C | 66.3°C |
R402a | -49.2°C | 75.5°C |
Difluormethan (R32) | -51.7°C | 78.1°C |
Dwutlenek węgla (R744) | -78.5°C | 31.0°C |
Trifluormethan (R23) | -82.1°C | 25.6°C |
Ethan (R170) | -88.7°C | 32.2°C |
Ethen (Ethylen, R1150) | -103.8°C | 9.5°C |
Xenon | -108.0°C | 16.5°C |
Tetrafluormethan (R14) | -128.0°C | -45.5°C |
Krypton | -153.2°C | -63.8°C |
Methan (R50) | -161.6°C | -82.7°C |
Argon | -185.9°C | -123.0°C |
Neon | -246.1°C | -228.8°C |
Jak widzimy, do wyboru, do koloru :) Oczywiście, nie wolno sugerować się tylko temperaturą wrzenia gazu, dla przykładu Argonu (-185.9°C), i użyć go w swoim pierwszym układzie. Wraz z niższą temperaturą wrzenia obniża się drastycznie temperatura potrzebna do skroplenia tego gazu. Przybliżę metodę odczytu P/T Chart`a (Wykres Ciśnienia/Temperatury) dla danych gazów, dzięki takiej umiejętności z łatwością określimy, znając podstawowe parametry systemu, czy dany gaz możemy użyć lub nie.
R290 (propan)
Na wykresie oś pionową mamy wyskalowaną w barach, czyli z niej odczytujemy ciśnienie, natomiast na osi poziomej znajdziemy podziałkę z temperaturą. Chcąc odczytać, jakiej temperatury potrzebuje propan do przejścia w stan ciekły przy danym ciśnieniu, patrzymy na oś pionową. Zakładamy, że w standardowych systemach ciśnienie tłoczenia mieści się w granicach 10-15 bar. Dla przykładu omówimy sytuację dla ciśnienia 10 bar. Posuwamy się poziomo od 10 do miejsca, w którym „nasza” linia dotknie krzywej skraplania propanu, i od tego miejsca lecimy pionowo w dół, odczytując temperaturę. W tym wypadku jest to +25°C , czyli do skroplenia propanu pod ciśnieniem 15 bar potrzebujemy 25°C.
Teraz spójrzmy na wykres skraplania mniej „standardowego” gazu, jakim jest Argon.

Szybki rzut okiem na wykres i już wiemy, że przy 15 barach musimy „schłodzić” Argon do -145°, aby zmienił stan skupienia :) Jako ciekawostkę podam fakt, że argonu można użyć w 5 stopniowej kaskadzie, w teorii jest to możliwe, z praktyką nie jest już tak różowo. Problemem są pozostałe gazy (bardzo drogie), kwestia obciążeń pozostałych stopni i ich możliwości utrzymania żądanej temperatury, a także opłacalność całego projektu, gdyż im „zimniejszy” gaz tym ciepło odparowania jest mniejsze, czyli mówiąc prosto, temperatury pod obciążeniem byłby znacznie wyższe niż temperatura parowania Argonu (dla przykładu, temp. wrzenia -185°C, pod obciążeniem moglibyśmy się spodziewać temperatur rzędu -150°C lub wyższych).
Najczęściej używanymi gazami do pojedynczych układów są:
R22, R290, R134a, R402a, R404a, R410 oraz R507.
Temperatury jakie możemy uzyskać na wymienionych czynnikach wahają się od -26°C dla R134a, do -53°c dla R410.
Warto także wspomnieć o zależności czynnika chłodniczego od oleju użytego w sprężarce. Najczęściej używanymi olejami w dzisiejszych sprężarkach, jest olej POE (poliestrowy) oraz mineralny. Obydwa mają swoje wady i zalety, między innymi POE chłonie wilgoć jak gąbka, wiec pozostawienie kompresora z otwartymi portami na dłuższy okres czasu spowoduje zawilgocenie oleju, a w następstwie może doprowadzić do zatkania kapilary czy innego zaworu rozprężnego przez zamarzniętą wodę. Olej mineralny także chłonie parę wodną z otoczenia, ale w dużo mniejszym stopniu, co sprawia, że jest bardziej „elastyczny” na błędy budowniczego. Do oleju mineralnego z powodzeniem możemy stosować gazy R22, R290, R507 (z małym dodatkiem R290), natomiast z olejem POE bardzo dobrze współpracują wszystkie gazy R4xx oraz R5xx. Warto wiedzieć, że propan można nazwać „czynnikiem uniwersalnym”, ponieważ możemy go używać z każdym olejem, a także dodawać go do układu jako gaz, który ma za zadanie tylko i wyłącznie przenosić olej po układzie (dzięki temu możemy w praktyce użyć R22 do sprężarki z olejem POE pod warunkiem, że dodamy r290 dla przenoszenia oleju)
Powiązane publikacje

Darmowa nawigacja na telefon offline i online w 2025 roku. Na te mapy warto zwrócić uwagę
21
Darmowe programy do Windows cz. 9. Gry z różnych sklepów w jednym miejscu, tekst i wideo jako podcast, alternatywa dla Spotify
43
Darmowe aplikacje na Androida, marzec 2025. Pobieranie muzyki ze Spotify i wideo z YouTube, firewall i inne
28
Darmowe programy do Windows cz. 8. Usuwanie śmieci, zmiana ustawień, przesyłanie plików, nowy wygląd Spotify i inne
53