NVIDIA GeForce RTX 4000 - pięć powodów, dla których nowa generacja kart graficznych może okazać się rozczarowaniem

Minął tydzień od prezentacji pierwszych kart graficznych nowej generacji od firmy NVIDIA. Przez ostatnie dni pisaliśmy bardzo dużo na temat flagowego GeForce RTX 4090 jak również słabszych (ale przynajmniej dużo bardziej kontrowersyjnych) modeli GeForce RTX 4080. Po kilku dniach postanowiłem jednak zrobić dodatkowo felieton, w którym wystawiam subiektywną opinię prezentacji Jensena Huanga jak również dzielę się spostrzeżeniami na temat możliwego sukcesu lub porażki nowej generacji. Nie da się bowiem ukryć, że pokaz GeForce Beyond był jednym z najgorszych, jeśli chodzi o prezentację nowej architektury GPU. Nie pokazano zbyt wiele, a to co zdecydowano się ujawnić w żadnym wypadku nie usatysfakcjonowało graczy. Skok ceny w przypadku GeForce RTX 4080 to tylko wierzchołek potencjalnych problemów...

Autor: Damian Marusiak

Spodziewaliśmy się, że będzie drogo, a mimo wszystko NVIDIA zdołała nas zaskoczyć jeszcze bardziej negatywnie, przynajmniej jeśli chodzi o modele GeForce RTX 4080 16 oraz 12 GB. Ze znanych tylko sobie powodów, producent postanowił najwyraźniej ochrzcić pełnoprawnego GeForce RTX 4070 jako GeForce RTX 4080 12 GB, jednocześnie windując cenę. Nie wiemy co w przyszłości stanie się z GeForce RTX 4070 - prawdopodobnie otrzyma przycięty układ AD104 z 10 GB pamięci, a następny w kolejce GeForce RTX 4060 będzie musiał zadowolić się 128-bitową szyną i 8 GB VRAM (no chyba, że dostaniemy takie cuda jak GeForce RTX 3060 12 GB). Ceny i wątpliwe konfiguracje poszczególnych kart to tylko początek problemów. Niższej opisuję (oczywiście to tylko subiektywne punkty, nie musicie się z nimi zgadzać, ale jednocześnie zachęcam do wyrażania własnych opinii w komentarzach).

Prezentacja układów NVIDIA GeForce RTX 4000 nie zapisze się z pewnością jako najlepszy pokaz nowej generacji. Producent niechętnie dzieli się informacjami o wydajności w rasteryzacji, a w dodatku z dotychczas zamkniętych technik tworzy jeszcze bardziej zamknięte rozwiązania, przeznaczone wyłącznie dla wąskiej grupy odbiorców.

NVIDIA GeForce RTX 4080 - poznaliśmy szczegóły budowy rdzeni AD103 oraz AD104, które użyto w układach Ada Lovelace

Architektura Ada Lovelace to tylko przypudrowany Ampere

Na podstawie dostarczonych oraz opublikowanych obecnie materiałów dotyczących architektury Ada Lovelace możemy dojść do wniosku, że wzrost wydajności jest spowodowany przede wszystkim przejściem na nową litografię TSMC 4N, która umożliwiła ogromny wzrost liczby tranzystorów względem procesu Samsung 8N, który wykorzystano w układach graficznych NVIDIA GeForce RTX 3000. Przyglądając się budowie bloków SM w układzie Ada AD102 łatwo możemy zauważyć, że nie doszło właściwie do żadnych zmian w budowie rdzeni. Brakuje tutaj czegoś, po czym moglibyśmy od razu powiedzieć, że mamy do czynienia z faktycznie nową architekturą. Ada Lovelace, podobnie jak Ampere, oferuje nam niby dwukrotnie większą liczbę rdzeni CUDA, przy czym w istocie połowa z tych rdzeni jest połączona z jednostkami INT32, dlatego od architektury Ampere widzimy taki "wzrost" liczby rdzeni CUDA względem wcześniejszych architektur tj. Turing czy Pascal. Przyglądając się budowie układu AD102 widać, że NVIDII bardziej zależało na dopakowaniu rdzeni RT, których celem jest akceleracja obliczeń związanych ze śledzeniem promieni. Nie neguję wzrostu wydajności w Ray Tracingu, zwłaszcza że technologia ta coraz śmielej prezentowana jest w grach. Jednak w pogoni za wydajnością w RT, NVIDIA chyba zapomniała o odpowiednim wzroście również w czystej rasteryzacji.

NVIDIA GeForce RTX 4000 - charakterystyka kart, szczegóły techniki DLSS 3 oraz kwestia cen teraz i w przyszłości

GeForce RTX 4000 nie oferuje zbyt wysokiego wzrostu wydajności w rasteryzacji

NVIDIA podczas dotychczasowych pokazów (zarówno tych publicznych jak GeForce Beyond czy dla mediów jak Editor's Day) praktycznie w ogóle nie rozwodziła się nad tematem wydajności w rasteryzacji względem poprzedniej generacji. Było to widoczne już przy premierze architektury Ampere, co tylko dobitniej pokazuje że firmie bardziej zależy na wzroście wynikającym np. z wykorzystania kolejnych wersji DLSS. Producent pokazał piękny screen poniżej, który pokazuje jak ogromny wzrost wydajności przynosi Ada Lovelace w Ray Tracingu. Widać to zwłaszcza na przykładzie Cyberpunka 2077, który otrzyma nową wersję RT (tzw. Overmode), w którym wykorzystana została technika RTXDI (RTX Direct Illumunation), będąca bardziej złożoną metodą śledzenia promieni, zoptymalizowaną... dla kart GeForce RTX 4000. Na starszych GPU, a nawet na wcale nie słabym GeForce RTX 3090 Ti otrzymamy w takich warunkach pokaz slajdów. Gdy jednak spojrzymy na poniższy slajd, gdzie widnieją wyniki z gier w czystej rasteryzacji, zauważymy że przyrost wydajności wcale nie jest taki duży jak próbuje to pokazać NVIDIA. Przypominam, że w materiałach marketingowych przy karcie GeForce RTX 4080 widnieje informacja o 2-4x wyższej wydajności względem GeForce RTX 3080 Ti. Taka karta jak NVIDIA GeForce RTX 4080 (nie ważne o jakiej specyfikacji, skoro jest przecież określana RTX 4080) powinna już oferować wydajność w rasteryzacji powyżej GeForce RTX 3090 Ti... tymczasem w niektórych zaprezentowanych grach wypada od niej gorzej lub na takim samym poziomie. Prawdopodobnie jedyną kartą, która w pełni się obroni tutaj będzie GeForce RTX 4090 - ponad 70% rdzeni CUDA w połączeniu z ponad dwukrotnie większą liczbą tranzystorów i znacznie wyższym taktowaniem powinno dać nawet 2x wzrost wydajności względem GeForce RTX 3090 (Ti). Pytanie jaki byłby wzrost wydajności, gdyby taktowanie rdzenia pozostawiono by na takim samym poziomie jak w architekturze Ampere. Ze względu na limity energetyczne, dobrze to będzie widać w przypadku notebooków. Już generacja GeForce RTX 3000 bardzo często oferowała symboliczny wzrost wydajności względem Turinga. Za kilka miesięcy zobaczymy historia powtórzy się wraz z architekturą Ada Lovelace.

NVIDIA DLSS 3 - lista obsługiwanych gier. Technika dostępna będzie nie tylko w nowych grach, ale także w Wiedźminie 3

NVIDIA GeForce RTX 4000 zbyt mocno skupia się na technice DLSS 3

DLSS to technika, która budzi skrajne opinie u graczy już od samego momentu jej prezentacji (a to już 4 lata!). Przez ten czas rozwiązanie dotyczące upscalowania obrazu zostało mocno dopracowane - sama druga generacja otrzymywała kilka mniejszych lub większych wersji, w których usprawniono największe bolączki. Wraz z pokazem GeForce RTX 4000 otrzymaliśmy także informacje o trzeciej generacji DLSS 3. Patrząc na prezentację GeForce Beyond oraz Editor's Day, mogę powiedzieć że to właśnie DLSS stało się prawdziwym oczkiem w głowie. Coś, co warto ciągle poprawiać kosztem wzrostu wydajności w czystej rasteryzacji. Oczywiście takie działania nie są zaskoczeniem, jeśli gracze mają w ogóle myśleć o odpaleniu np. Cyberpunka 2077 w edycji Overdrive, a więc z najbardziej zaawansowanym Ray Tracingiem. Przypomina się sytuacja z premierą GeForce RTX 2000, gdzie DLSS był właściwie niezbędny by móc w ogóle odpalić jakiekolwiek efekty Ray Tracingu. Teraz wracamy do punktu wyjścia, przy czym jakość RT ma być znacznie lepsza od tej z 2018 roku. Byłoby miło jednak zobaczyć na tyle istotne zmiany w architekturze, by nie musieć aż tak bardzo polegać na DLSS. Tym bardziej, że producent zaczyna się zachowywać jak kompletnie odklejony od rzeczywistości. W sytuacji, gdy AMD oraz Intel wprowadzają swoje rozwiązania w formie open-source, NVIDIA jeszcze bardziej dzieli społeczność graczy. DLSS / DLSS 2 dostępny dla posiadaczy kart GeForce RTX, ale DLSS 3 jeszcze bardziej ograniczony i dostępny tylko dla "wybrańców", którzy zdecydują się na zakup karty graficznej za przynajmniej 5299 złotych.

NVIDIA GeForce RTX 4080 12 GB to powinien być GeForce RTX 4070. Źle to wygląda i źle wróży kolejnym generacjom

NVIDIA GeForce RTX 4000 zapomniała o standardzie DisplayPort 2.0

Entuzjaści PC już od dawna wyczekują na monitory wyposażone w złącza DisplayPort 2.0. Oferują one znacznie wyższą przepustowość, sięgającą nawet 80 Gbps w przypadku wykorzystania kabli z oznaczeniem D80 (te wspierające UHBR20 - Ultra High Bitrate 20). Nawet przy ograniczeniu przepustowości do 52 Gbps moglibyśmy liczyć na monitory o rozdzielczości 4K wraz z maksymalną częstotliwością odświeżania na poziomie 240 Hz. Wyższa przepustowość oferuje obsługę monitorów 5K (5120 x 2880) z odświeżaniem 165 Hz lub 8K (7680 x 4320) z częstotliwością odświeżania na poziomie do 85 Hz, przy równoczesnym pełnym wsparciu dla HDR. NVIDIA jednak wydaje się nie być zainteresowana nowym standardem przesyłania danych, wobec czego karty GeForce RTX 4000 w dalszym ciągu skorzystają z DisplayPort 1.4a. Tymczasem nawet karty Intel ARC otrzymały obsługę DP 2.0... podobnie jak zintegrowane układy graficzne AMD Radeon 600M w APU AMD Rembrandt. Nadchodzące karty AMD Radeon RX 7000 również będą wspierać DisplayPort 2.0. Wydaje się, że celem nowej generacji powinno być też wykorzystywanie nowych technologii. DP 2.0 bez wątpienia jest czymś takim.

NVIDIA GeForce RTX 4090 oraz GeForce RTX 4080 - prezentacja kart graficznych nowej generacji. Specyfikacja, cena i wydajność

NVIDIA GeForce RTX 4000 porzuca NVLink, a więc SLI oficjalnie umiera na PC

Ostatni punkt również skierowany jest przede wszystkim dla entuzjastów PC, którzy nigdy nie liczyli się z funduszami na budowę wymarzonego komputera i nierzadko wykorzystywali możliwości dotyczące łączenia kart graficznych (SLI, Crossfire). NVIDIA już od kilku lat sukcesywnie wygaszała wsparcie dla technologii NVLink, umożliwiającej łącznie dwóch kart graficznych. W generacji GeForce RTX 3000 odpowiedni mostek otrzymały wyłącznie topowe modele GeForce RTX 3090 oraz GeForce RTX 3090 Ti. Generacja Ada Lovelace rozstaje się z tym rozwiązaniem całkowicie - kart GeForce RTX 4000 już nie połączymy w takiej konfiguracji, co z pewnością będzie rozczarowaniem dla wspomnianych entuzjastów tworzenia prawdziwie high-endowych konfiguracji komputerów.

Moim zdaniem zła wycena, brak faktycznych innowacji w architekturze, zbyt mocne skupianie się na DLSS 3 czy brak wsparcia dla DisplayPort 2.0 mogą być powodami, dla których nowa generacja kart GeForce RTX 4000 będzie finalnie rozczarowaniem dla graczy.

Powyżej podałem pięć głównych powodów, które w mojej opinii mogą spowodować, że debiutująca właśnie generacja kart GeForce RTX 4000 okaże się rozczarowaniem dla graczy. Nadrzędnym problemem pozostaje oczywiście cena, o której wspomniałem już na samym początku. W obecnej sytuacji najlepszym wyjściem byłoby solidne utarcie nosa korporacji, tak by szybko wycofała się ze swoich deklaracji, m.in. w temacie cen. Obecnie tylko AMD może rzucić rękawicę NVIDII wraz z nową architekturą RDNA 3 i kartami Radeon RX 7000. Czy to się jednak uda i czy dzięki tej premierze sytuacja na rynku GPU choć trochę się unormuje, pokaże dopiero listopad - to właśnie wtedy na rynek trafią pierwsze karty graficzne AMD RDNA 3. Zawsze pozostaje także najlepsze rozwiązanie, czyli głosowanie portfelem. Kupując karty w tak absurdalnych cenach jak obecnie za GeForce RTX 4080 12 GB tylko przyklaskujemy takim praktykom. Jeśli sami nic nie zrobimy, za dwie generacje wykastrowana karta graficzna będzie kosztować o połowę więcej niż teraz (jeśli nie więcej).