Jak przyspieszyć uruchamianie i działanie systemu Android oraz ograniczyć zużycie energii? Poradnik

Wśród Was drodzy Czytelnicy znajdzie się mnóstwo osób, które mają dużą wiedzę na temat systemu Android oraz potężne doświadczenie w jego obsłudze i konfiguracji. Dla wielu z Was kwestie opisywane w tym poradniku będą czymś oczywistym, a nawet banalnym. Jednak pamiętajcie, proszę, że większość osób po zakupie telefonu chce zwyczajnie z niego korzystać i nic więcej. Gdy ktoś spotyka się z problemem, to może nie mieć odpowiedniej wiedzy, by sobie z nim poradzić. Wtedy próbuje wyszukać rozwiązania internecie, najczęściej wpisując zapytanie w Google. Dlatego już na początku chcę podkreślić, że niniejszy poradnik jest skierowany głównie do osób początkujących oraz takich, które co prawda korzystają z Androida od lat, ale nie miały dotychczas chęci, by zagłębiać się w przeróżne ustawienia. Jeśli zatem nie wiesz, jak w podstawowy sposób przyspieszyć uruchamianie oraz działanie telefonu z Androidem, a przy okazji chcesz ograniczyć zużycie energii, to ten krótki poradnik jest dla Ciebie.

Autor: Tomasz Duda

Zacznę od czegoś ekstremalnie banalnego, choć dającego czasami zauważalne efekty. Są takie osoby, które wymieniają smartfon co rok lub dwa, ale z doświadczenia wiem, że większość z nas korzysta z nich przez przynajmniej kilka lat, a często są to również modele tańsze, czyli siłą rzeczy nienależące do elity pod względem szybkości. W praktyce oznacza to, że nawet jeśli na początku działały w miarę sprawnie, to po dłuższym czasie już mogły solidnie zwolnić. Jedną z podstawowych rzeczy, którą warto od czasu do czasu wykonać, jest zwykłe wyłączenie smartfonu i jego ponowne uruchomienie. Niektórzy twierdzą nawet, że powinno się to robić codziennie, a w wielu współczesnych telefonach producenci dodają już funkcję automatycznego restartowania urządzenia o określonej godzinie (zazwyczaj w nocy, gdy z niego nie korzystasz). Powtórne uruchomienie może niekiedy pomóc pozbyć się zbędnych procesów działających w tle, uwolnić zasoby pamięci RAM i procesora czy zlikwidować drobne problemy z działaniem niektórych aplikacji, zwłaszcza po ich aktualizacji. Po restarcie telefonu wszystko “wczytuje się” ponownie, więc przyda się od razu kilka porad odnośnie tego, jak przyspieszyć uruchamianie telefonu z Androidem. Do wykonania porad używałem smartfonów Google Pixel 6a (Android 13) oraz Redmi Note 12 Pro+ 5G (Android 12, MIUI 14), jednak w modelach wielu innych producentów mogą one wyglądać podobnie.

Czyszczenie pamięci, wyłączanie zbędnych aplikacji i widżetów, ograniczanie dostępu do internetu, skanowanie antywirusowe, to niektóre czynności, jakie możesz zrobić, by zwiększyć szansę na przyspieszenie działania telefonu oraz wydłużenie czasu pracy na baterii. Oto porady głównie dla początkujących.

Utwórz kopię zapasową swoich danych z konta Google. Kontakty, notatki, zdjęcia i wiele innych. Poradnik

Wyłącz zbędne aplikacje w Androidzie

Dlaczego w telefonie są programy, których nie można usunąć. Powód jest prosty, wielu producentów stosuje w urządzeniach mobilnych własne “nakładki”, które nie tylko zmieniają wygląd, dodają funkcje i aplikacje. Dotyczy to nawet czystego Androida, takiego jak np. w smartfonach Google Pixel. Usunięcie niektórych z nich jest niemożliwe w łatwy sposób (fabrycznie zablokowane). Można próbować opcji wyłączenia danego programu, choć ona też nie zawsze jest dostępna. Na szczęście w telefonach Xiaomi/Redmi/POCO z interfejsem MIUI warto skorzystać z darmowej aplikacji o nazwie Hidden Settings For MIUI, aby ułatwić cały proces. Otwórz ją, a następnie wejdź w Manage applications, tutaj znajdź program, który chcesz wyłączyć (lub usunąć). Po jego dotknięciu pojawi się informacja o aplikacji, w której znajdziesz odpowiednie przyciski: Wyłącz albo Odinstaluj. Warto dodać, że aplikacja pozostanie wyłączona, nawet po ponownym uruchomieniu smartfonu. W czystym Androidzie najszybszym sposobem jest przytrzymanie palca na ikonie wybranej aplikacji, do momentu aż pojawi się menu kontekstowe, a następnie naciśnięcie przycisku z małą literą “i” w kółku. Pojawi się menu Informacje o aplikacji, gdzie można użyć przycisku Wyłącz lub Odinstaluj. Rzecz jasna warto też odinstalować inne nieużywane programy. Zdecydowanie wskazany jest regularny przegląd posiadanych aplikacji i usunięcie tych zbędnych.

Nie używaj animowanych tapet i widżetów oraz przyspiesz animacje w systemie

Rzeczą, której warto unikać, jest używanie animowanych tapet, które po pierwsze więcej “ważą”, więc bardziej obciążają pamięć podczas wczytywania, a oprócz tego bardziej obciążają procesor. Słabsze, starsze telefony mogą sobie z tym radzić gorzej, a jednym z potencjalnych objawów może być wolniejsze uruchamianie systemu (objawy lagowania na początku), a pośrednio także zwiększone zużycie energii. Dlatego jeśli używasz animowanego tła, to zmień je na prostsze, statyczne zdjęcie lub grafikę. Kolejną rzeczą, której warto się pozbyć, jest nadmierna liczba widżetów na pulpicie (lub pulpitach) telefonu. Jasne, że takie dodatki bywają ładne i czasami też przydatne, ale tak jak z animowanymi tapetami bywa, muszą one być wczytywane podczas uruchamiania, a następnie działają nieprzerwanie w tle, przez co obciążają pamięć i procesor. A to jak wiadomo, ma wpływ nie tylko na szybkość działania, ale też krótszy czas pracy na baterii. W słabszych modelach telefonów najlepiej nie używać widżetów wcale albo ograniczyć się do jednego najbardziej przydatnego. Oprócz tego można usprawnić szybkość działania i delikatnie zmniejszyć pobór energii, wyłączając animacje systemowe. W tym celu w smartfonach z MIUI 14 otwórz Ustawienia, w polu wyszukiwarki wpisz “anim”, wejdź w pozycję Usuń animacje, a na końcu zaznacz opcję o tej samej nazwie. W czystym Androidzie 13 procedura jest podobna. Wejdź w Ustawienia, w polu wyszukiwarki wpisz “anim” i na dole od razu obok pozycji Usuń animacje możesz zaznaczyć tę opcję. Jeśli ktoś nie chce całkowicie usuwać animacji, to może jej po prostu skrócić (przyspieszyć), wchodząc w Opcje programisty i zmieniając wartości Skali animacji okna, Skali animacji przejścia i Skali długości animacji na 0,5x.

Dodatkowe launchery czasami spowalniają telefon

Dla tych, którzy nie wiedzą: launcher to dodatkowa aplikacja, która ma na celu zastąpienie fabrycznego interfejsu użytkownika zupełnie innym, najczęściej bardziej funkcjonalnym i lub po prostu ładniejszym. Osobiście nie jestem przeciwnikiem launcherów. Wręcz przeciwnie, uważam, że na nowszych, wydajniejszych smartfonach, zwłaszcza tych wyposażonych w większej pamięci RAM mogą dać pozytywne efekty. Przede wszystkim wybitnie popularny Nova Launcher. Czasami może się nawet zdarzyć, że po zmianie launchera telefon będzie działał szybciej. Jednak nie jest to reguła, a na dodatek trzeba pamiętać, że instalując nowy launcher nie pozbywasz się tego fabrycznego. On wciąż jest obecny w pamięci, bo nie da się łatwo usunąć takiego interfejsu jak MIUI w Xiaomi/Redmi/POCO lub One UI w telefonach Samsung. Ten stary nadal będzie zajmował zasoby, a przecież do tego dochodzi jeszcze nowy. To może mieć negatywne konsekwencje w starszych i słabszych smartfonach z Androidem. Zyskasz większą funkcjonalność i atrakcyjniejszy wygląd, ale możesz wręcz spowolnić działanie i skrócić cas pracy. Dlatego warto do zmiany launchera podchodzić z głową. Jeśli telefon jest wydajny i ma dużo RAM oraz sporo wolnej pamięci masowej, to śmiało - eksperymentuj. Tylko pamiętaj, aby nie instalować wielu launcherów na raz. Jeśli Ci jeden nie pasuje, to najpierw go usuń, a potem wypróbuj inny. Jeśli jednak masz starszy i wolniejszy sprzęt,  zapchaną pamięcią, to raczej pozostań przy fabrycznym.

Nie zapychaj pamięci telefonu “pod korek”

Po to smartfony mają pamięć masową, żeby z niej korzystać. Nie ma sensu powstrzymywać się przed robieniem zdjęć, filmów, zapisywaniem dokumentów, zrzutów ekranowych, instalowaniem aplikacji itp. Jednak trzeba pamiętać, aby robić to tylko do pewnego momentu, bo gdy zapchasz całą, lub nawet prawie całą pamięć, to system operacyjny oraz aplikacje nie będą miały miejsca na zapisywanie plików tymczasowych oraz innych, koniecznych do ich prawidłowego działania. Dlatego staraj się zostawiać przynajmniej kilkanaście procent swobodnej pamięci w smartfonie. Dotyczy to również tabletów oraz komputerów. Sprawa jest szczególnie istotna w przypadku sprzętu starszego lub wykorzystującego wolną pamięć masową np. eMMC zamiast lepszej UFS lub NVMe. Odpowiednia objętość niezajętej przestrzeni jest konieczna do sprawnego działania smartfonów. Wiele smartfonów ma już wbudowane funkcje czyszczenia pamięci, ale jeśli potrzebujesz konkretnej, darmowej aplikacji, która jest w stanie usunąć zbędne śmieci z telefonu oraz podpowiedzieć jakie inne, duże pliku usunąć, to polecam Files by Google (Pliki Google). Korzystanie z tego programu jest łatwe, a czyszczenie ogranicza się zazwyczaj do kilku dotknięć odpowiednich przycisków.

Jak wyczyścić i przyspieszyć przeglądarkę Chrome na telefonie?

Oprócz czyszczenia całego systemu warto dodatkowo wspomnieć o czyszczeniu samej przeglądarki Chrome, z której korzysta najwięcej osób na świecie. Otwórz Chrome i wejdź w Ustawienia - Prywatność i bezpieczeństwo - Wyczyść dane przeglądania. Tutaj możesz usunąć historię przeglądania, pliki cookie i dane witryn oraz obrazy i pliki w pamięci podręcznej. Jeśli ktoś bardzo długo tego nie robił, a korzysta z Google Chrome codziennie wiele razy, to istnieje duża szansa, że usunie sporo gigabajtów zbędnych danych. Taka zmiana może pozytywnie wpłynąć na przyspieszenie nie tylko przeglądarki, ale też całego systemu w telefonie. Należy zaznaczyć, że wykasowanie np. plików cookie i danych witryn może wpłynąć na wylogowanie z odpowiadających im stron internetowych, więc zapisanych haseł i danych do autouzupełniania formularzy nie warto usuwać, ponieważ będą przydatne do ponownego zalogowania się (chyba, że ktoś trzyma hasła w innym miejscu lub je po prostu zapamiętuje).

Usuwaj aplikacje z pamięci RAM tylko, gdy to konieczne

Do pewnego momentu sam miałem taki zwyczaj, że po zakończeniu korzystania z poszczególnych programów, niezależnie czy robiłem to na Androidzie, czy iOS, zawsze otwierałem “ostatnie aplikacje”, a następnie wyłączałem je, by nie działały w pamięci operacyjnej. Gdy korzystałem z telefonów, które miały 3 - 4 GB RAM miało to jakiś (choć wciąż ograniczony) sens, bo przy intensywnym użytkowaniu mogłem ręcznie usuwać te apki, które chciałem. Jednak współczesne systemy mobilne są już na tyle sprytne, że bez problemu dają radę same zarządzać pamięcią RAM. I to jest bardzo ważna sprawa. Pamięć operacyjna jest zazwyczaj znacznie szybsza od pamięci masowej w telefonach, więc jeśli usuniesz program z RAMu, to podczas powtórnego uruchamiania będzie on musiał zostać wczytany z pamięci masowej. Takie uruchamianie trwa trochę dłużej (zwłaszcza na smartfonach z wolną pamięcią eMMC), a częste, regularne wykonywanie tej czynności zwiększa lekko zużycie energii. Jeśli program jest utrzymywany w RAMie, to jego ponowne otwarcie jest szybsze i mniej energochłonne. Dlatego lepiej jest pozwolić systemowi mobilnemu samemu decydować, które aplikacje wstrzymać w pamięci operacyjnej, a które pozostawić. Jest to szczególnie skuteczne w nowszych smartfonach, które mają 6, 8, a nawet więcej gigabajtów szybkiego RAMu. Jeśli jednak chcesz mieć “ręczną” kontrolę nad tym, to menu ostatnich aplikacji możesz otworzyć, wykonując gest palcem od dolnej krawędzi ekranu ku górze i przytrzymując na końcu palec lub (jeśli używasz przycisków systemowych) po prostu dotykając odpowiedniego z nich (zazwyczaj ikona z kwadratem).

Ogranicz zużycie energii przez wybrane aplikacje

Aplikacje w systemie mobilnym mogą działać w tle, zużywając zasoby smartfonu, takie jak moc obliczeniowa procesora, pamięć oraz przede wszystkim wykonując połączenia internetowe. W obecnych czasach większość programów łączy się z internetem jakimś celu, choćby komunikacji z serwerami lub synchronizacji danych. Nawet jeśli korzystasz aktualnie z Wi-Fi, to stanowi to pewne obciążenie dla akumulatora w smartfonie, ale najgorzej jest wtedy, gdy wychodzisz poza dom, czy biuro, bo apki starają się robić to samo, ale przez łączność komórkową LTE czy 5G, pobierając tym samym znacznie więcej energii. Dlatego bardzo wskazane jest ręczne ustawienie ograniczeń dla aktywności aplikacji w tle. W smartfonach z czystym Androidem możesz to zrobić wchodząc w Ustawienia - Bateria - Wykorzystanie baterii. Tutaj zobaczysz listę programów, które zużywają najwięcej energii (w procentach). Dotknij aplikacji, którą chcesz ograniczyć pod tym względem, a następnie wybierz opcję Z ograniczeniami. W systemie widoczna jest od razu informacja, że takie działanie może aplikacja może nie działać zgodnie z oczekiwaniami, a powiadomienia mogą być opóźnione. Nie warto zatem stosować tego zabiegu wobec komunikatorów, klientów e-mail itp. Jednak można ograniczyć zużycie energii przez wiele innych programów, np. sklepy, apki narzędziowe, aparat itp. Po prostu aktywują one swoją komunikację wtedy, gdy je uruchomisz, ale nie będą zużywały energii w sposób regularny lub wręcz ciągły. W smartfonach Xiaomi z MIUI 14 możesz zrobić to samo wchodząc w Ustawienia - Bateria - Bateria (zakładka na górze) - Oszczędzanie baterii przez aplikacje. Wystarczy wybrać opcję Ogranicz aktywność w tle.

Zmień system w telefonie na inny, aby działał szybciej

Zazwyczaj dobrym pomysłem w każdym smartfonie jest aktualizacja systemu do najnowszej wersji. Dzięki temu można zyskać przede wszystkim poprawki luk bezpieczeństwa oraz błędów, które mogą wpłynąć pozytywnie również na stabilność i szybkość telefonu, a czasami nawet zmniejszenie zużycia energii. Jednak w praktyce bywa z tym różnie. Bywa też tak, że producenci chcą celowo zmusić użytkowników do porzucenia starszego modelu i kupna nowego, sprawiając, że w jedna z ostatnich aktualizacji zwyczajnie osłabia wybrane parametry urządzenia. Natomiast w starszych modelach największym problemem nie są aktualizacje, lecz ich brak. Można jednak spróbować zaradzić temu, instalując inny system operacyjny. Rzecz jasna nie zawsze jest on dostępny na dany model smartfonu, ale jeśli jest, to może stanowić ostatnią deskę ratunku i w sposób bardzo zauważalny przyspieszyć jego działanie.

Takie systemy określane są najczęściej jako “custom ROM”, czyli specjalnie wersje Androida, zmodyfikowane przez niezależnych programistów, często hobbystów, którzy robią to za darmo. Sam przetestowałem co najmniej kilkanaście takich, ale jednym z tych, które polecam najbardziej jest LineageOS. Zainstalowałem go na modelu OnePlus 6 (dla przypomnienia obecnie mamy już OnePlus 11) i, mimo że telefon nawet standardowo działał dobrze, to po przesiadce na LineageOS wrażenia były o niebo lepsze. Telefon zaczął znacznie szybciej reagować na wszelkie polecenia i gesty, a do tego o dziwo spadło nawet zużycie energii. Smartfon działał bardzo sprawnie nawet z włączonym trybem oszczędzania energii, co ostatecznie sprawiło, że praktycznie nigdy nie musiałem tej opcji wyłączać, zyskując jeszcze lepszy czas pracy. Należy jednak podkreślić, kilka ważnych kwestii. Po pierwsze: instalacja innego systemu wiąże się zazwyczaj z koniecznością złamania zabezpieczeń telefonu, więc tracisz gwarancję (o ile jeszcze smartfon ją ma). Po drugie: LineageOS jest systemem znanym i posiadającym duże wsparcie społeczności, choćby pod względem porad opisujących co i jak zrobić krok po kroku. Jednak sam proces instalacji może nie być prosty, ani oczywisty dla osób początkujących. Jeśli wszystko pójdzie idealnie, to nie ma problemu, ale gorzej jeśli instalacja napotka jakieś problemy, wtedy nie każdy sobie z tym poradzi. Po trzecie: z poprzedniego punktu wynika pośrednio ryzyko uszkodzenia systemu do tego stopnia, że smartfon przestanie się uruchamiać, a naprawa może nie być łatwa. Uważam jednak, że jeśli masz telefon starszy, którego w razie problemów nie będziesz żałować, to można rozważyć takie ryzyko. Tutaj znajdziesz listę obsługiwanych modeli telefonów przez system LineageOS.

Przeskanuj telefon w poszukiwaniu złośliwego oprogramowania

Ze względu na to, że od kilkunastu lat pracuję jako dziennikarz technologiczny i praktycznie od samego początku zajmuję się smartfonami, wielu znajomych często zgłasza się do mnie z problemami. Jeśli mam być szczery, to 80% z tych problemów kręci się wokół totalnie zapchanej pamięci, setek otwartych kart w przeglądarce oraz niestety wirusów lub innego niepożądanego oprogramowania w systemie. Mogą one nie tylko wykradać prywatne dane, ale też po prostu obciążać procesor, pamięć i pośrednio akumulator, powodując spowolnione działanie i denerwująco krótki czas pracy. Dlatego regularne skanowanie antywirusowe jest bardzo wskazane, zwłaszcza jeśli lubisz często instalować wiele różnych gier na smartfonie albo mało znane aplikacje. Już od lat w coraz większej liczbie smartfonów znaleźć można skanery wykrywające złośliwe programy, będące cześcią nakładek graficznych. Jeśl jednak nie masz antywirusa w telefonie, to możesz go pobrać w sklepie Google Play. Przykładowo: Avira, Bitdefender czy Norton 360. Wiele aplikacji ma darmowe wersje.