Przydatne programy do Windows: cz. 2. Modyfikacja sterowników, konwertowanie plików, edycja menu kontekstowego i inne

W skali globalnej na systemie Windows działa około 72% wszystkich komputerów łączących się z Internetem. Jego przewaga choćby nad systemami macOS i Linux jest przytłaczająca, bo mają one odpowiednio 15,5 oraz 4% rynku. W połowie ubiegłego roku Microsoft stwierdził nawet, że na świecie aktywnych jest około 1,4 miliarda urządzeń z Windowsem. Trzeba przyznać, że ta liczba robi wrażenie. W Polsce te statystyki są jeszcze bardziej pozytywne dla okienek, bo używa ich aż 85% z nas, choć oczywiście trzeba brać pod uwagę to, że nie zawsze używamy takiego systemu, jaki byśmy chcieli. Bardzo często dostajemy np. służbowy PC z produktem Microsoftu i siłą rzeczy musimy z niego korzystać, bo takie są wymogi firmy. Ale nawet jeśli jesteśmy na niego skazani, to można chociaż spróbować dostosować go do własnych potrzeb i sprawić, aby działał lepiej lub był bardziej funkcjonalny. Wymienione w tym poradniku narzędzia mogą w tym pomóc.

Autor: Tomasz Duda

W pierwszej części zestawienia przydatnych, darmowych narzędzi do Windows polecałem Wam między innymi programy do modyfikacji wyglądu systemu. W tym takie, które umożliwiają instalowanie modyfikacji (modów) do tego systemu, ustawianie całkowicie przezroczystego tła paska zadań lub pomniejszanie go do poziomu niedostępnego standardowo w Windows albo dodawanie nietypowych widżetów na pulpicie. Były też narzędzia pokazujące szczegółowe informacje o komponentach komputera, pozwalające instalować mnóstwo użytecznych aplikacji jednym kliknięciem lub usuwanie aplikacji wraz z pozostawionymi po nich śmieciami oraz wpisami do rejestru. Znalazł się tam także program do szybkiej zmiany nazw wielu plików oraz prosty edytor tekstu, pozwalający skupić się wyłącznie na pisaniu. Tym razem chcę przedstawić pięć kolejnych narzędzi. Pozwolą one w pełni odinstalować sterowniki do kart graficznych, zainstalować nowe, ale bez zbędnych śmieciowych dodatków (bloatware), dostosować menu kontekstowe, przyspieszyć i wyczyścić Windows, a także przekonwertować różne pliki na inny format. Jak zwykle bardzo chętnie zapoznam się też z Waszymi propozycjami, które mogą zostać dodane do następnej części tego artykułu.

W tym zestawieniu znajdziesz darmowe narzędzia do modyfikacji i usuwania sterowników, konwersji plików na inne formaty, czyszczenia pamięci i dostosowywania zawartości menu kontekstowego. Warto je wypróbować.

Przydatne programy i narzędzia do Windows: cz. 1. Przezroczysty pasek zadań, monitorowanie zasobów, czyszczenie i inne

Display Driver Uninstaller - całkowicie usuń sterowniki karty graficznej

Sterowniki do karty graficznej są ważne niemal w każdym komputerze. Nawet jeśli ktoś nie używa PC do grania, to wciąż potrzebuje poprawnego wyświetlania obrazu, w odpowiedniej rozdzielczości. Ponadto wiele komputerów ma dwie karty graficzne: jedną zintegrowaną w procesorze, a drugą o wysokiej wydajności, przeznaczoną do grania lub pracy. Sterowniki te warto, a czasami nawet trzeba od czasu do czasu aktualizować, ale przy tej okazji pojawiają się niekiedy problemy. Gra nie działa tak płynnie jak powinna, jakaś technologia nie jest wspierana, wyskakuje błąd podczas uruchamiania lub jest problem z jednym z kilku monitorów. W takich sytuacjach odinstalowanie sterownika graficznego, a następnie jego powtórna instalacja mogą być konieczne. Niestety nie zawsze przynosi to pożądany skutek. Czasami po prostu potrzebne jest całkowite odinstalowanie sterownika oraz wszystkich (lub wybranych) komponentów z nim powiązanych, tak, aby po powtórnym uruchomieniu można było wykonać instalację zupełnie od podstaw. Do tego właśnie służy Display Driver Uninstaller (w skrócie DDU).

Program jest darmowy, a do tego nie wymaga instalacji, po prostu uruchamiamy go z pliku. Najważniejsze jest jednak to, że daje sporo opcji usuwania sterownika, powiązanych aplikacji i innych komponentów (widoczne na zrzucie ekranowym). Można np. oddzielnie usunąć PhysX, GeForce Experience, Nvidia Broadcast, Vulcan Runtime i garść innych, w tym zawartość folderów z plikami (np. C:\NVIDIA), aby zwolnić pamięć na dysku komputera. DDU robi to tak skrupulatnie, że zalecane jest wręcz uruchomienie Windows w trybie awaryjnym, aby inne programy (w tym antywirusowe) nie przeszkadzały w prawidłowym usunięciu sterowników. Nie jest to jednak konieczne, bo program zazwyczaj da radę wykonać wszystko prawidłowo również wtedy, gdy Windows działa w trybie standardowym. Ważne jest też to, że można przeprowadzić usuwanie sterowników oddzielnie dla karty graficznej oraz GPU zintegrowanego.

NVCleanstall - zainstaluj sam sterownik, bez zbędnych śmieci

Skoro już wiemy, jak w pełni usunąć sterownik graficzny, to teraz chciałbym polecić moim zdaniem ekstremalnie przydatne narzędzie, pozwalające zainstalować nowy sterownik, ale w minimalistycznej formie, bez setek megabajtów zbędnego bloatware’u. Program nosi nazwę NVCleanstall, jest darmowy i podobnie jak powyższy można uruchomić go bezpośrednio z pliku (nie trzeba niczego instalować, choć można jeśli ktoś chce). Jak sama nazwa wskazuje, jest on przeznaczony do odchudzania instalacji sterownika do kart graficznych NVIDIA. Ja akurat taką karta dysponuję, więc mogłem go przetestować, ale osoby używające kart AMD Radeon, mogą skorzystać z podobnego narzędzia o nazwie RadeonSoftwareSlimmer. Dla mnie NVCleanstall to w zasadzie obowiązkowy program, którego używam dosłownie za każdym razem, gdy instaluję lub aktualizuję sterownik GPU. Jego obsługa jest bajecznie łatwa.

Po uruchomieniu mamy tak naprawdę dwie główne opcje: automatycznie pobieranie i konfiguracja najnowszego dostępnego sterownika (GPU wykrywany jest samoczynnie) albo modyfikacja sterownika wybranego przez użytkownika (ze ściągniętego wcześniej pliku). Ja używałem obu tych opcji i za każdym razem działa to podobnie. W drugim kroku wybierasz, co chcesz zainstalować. Na długiej liście jedyną obowiązkową opcją jest tylko czysty sterownik, a całą resztę możesz śmiało pominąć, jeśli nie potrzebujesz (ja właśnie w ten sposób zawsze instaluję). Zrezygnować możesz z telemetrii, PhysX, sterowników audio przez HDMI, sterowników USB-C, obsługi kontrolera Shield, funkcji Shield streaming, technologii Optimus (głównie na laptopach), GeForce Experience, ShadowPlay, automatycznej aktualizacji, powiadomień o aktualizacjach, Visual C i szeregu innych, opcjonalnych komponentów. Rzecz jasna niektóre osoby mogą części z tego potrzebować, ale siła tkwi w tym, że masz pełny wybór, a nie jesteś skazany na nieświadomą instalację bloatware’u. Zresztą podczas końcowej instalacji pakietu NVIDIA widać nawet, że obejmuje on sam sterownik i nic więcej.

Easy Context Menu - wyczyść lub dostosuj menu kontekstowe

W najnowszym Windows 11 menu kontekstowe, widoczne po kliknięciu prawym przyciskiem myszy, jest inne niż w Windows 10. Ujmując rzecz krótko: większość osób, jakie znam, nie lubi go lub uznaje wręcz za błąd na etapie projektowania interfejsu systemu. Można je na szczęście przywrócić do formy podobnej jak w Windows 10 i to już samo w sobie jest zaletą, ale nie rozwiązuje wszystkich problemów. Niektóre zainstalowane programy dodają własne pozycje w menu kontekstowym i jeśli takich aplikacji zainstalujemy wiele, to menu kontekstowe może stać się długim, trudnym do ogarnięcia śmietnikiem. I tutaj na scenę wchodzi narzędzie Easy Context Menu, które może ten problem rozwiązać. Jest to już trzeci program w tym zestawieniu, który jednocześnie jest darmowy i nie trzeba go instalować (uruchamia się prosto z pliku). Jest też przetłumaczony na język polski. Wyświetla długą listę elementów, które można dodać do menu kontekstowego, co jest przydatne, ale przypuszczam, że dla niektórych ważniejsze będzie usunięcie pozycji, które już tam są, a użytkownik chciałby się ich pozbyć. Tak opcja też jest dostępna. Po dokonanych zmianach wystarczy wcisnąć kombinację klawiszy CTRL+S, aby je zastosować (zapisać). Proste, ale niekiedy bardzo przydatne.

Zamzar File Converter - konwertuj muzykę, filmy i dokumenty na inne formaty

Jak wiadomo, komputer oprócz rozrywki służy też do pracy lub chociaż wykonywania różnych prywatnych zadań. Przez lata korzystania z niego mamy jednak do czynienia z mnóstwem różnych plików, które nie zawsze muszą być obsługiwane przez oprogramowanie, które mamy zainstalowane w systemie. Dlatego czasami pojawia się konieczność szybkiego przekonwertowania jednego typu plików na inny, ale bez konieczności otwierania konkretnych edytorów. Do tego celu służy właśnie Zamzar File Converter, a także druga niezwykle podobna aplikacja o nazwie po prostu File Converter. Tak naprawdę różnią się one od siebie głównie trzema rzeczami. Po pierwsze: Zamzar File Converter obsługuje znacznie więcej formatów plików, po drugie: nie wymaga obecności innych programów, aby w pełni działać, po trzecie: niestety jest darmowy tylko do konwersji pierwszych 25 plików. Natomiast aplikacja File Converter obsługuje mniej typów plików, wymaga obecności MS Office do konwersji dokumentów, ale za to jest całkiem darmowa. Wybór należy do Ciebie. Realna obsługa jest bardzo łatwa. Wystarczy kliknąć prawym przyciskiem myszy na dany plik lub grupę plików, najechać na opcję “Convert to…” i po prostu wybrać docelowy format, na jaki ma całość zostać przetworzona. To wszystko! Nowe pliki pojawią się w tym samym folderze. W ten sposób można konwertować nie tylko dokumenty, ale też zdjęcia (w tym RAW), muzykę, filmy, eBooki, archiwa lub pliki CAD.

Microsoft PC Manager - czyszczenie pamięci, skanowanie antywirusowe, zarządzanie procesami

Patrząc na nazwę tego programu, można się domyślić, że  Microsoft PC Manager jest oficjalnym narzędziem udostępnionym przez firmę tworzącą system Windows. Nie jest to żadne przełomowe oprogramowanie, ani nawet aplikacja dająca dostęp do wielu ukrytych funkcji. Tak naprawdę jest to coś w rodzaju nakładki graficznej na funkcje, które są rozsiane w różnych miejscach Windowsa. Prosty interfejs, grupujący garść przydatnych narzędzi w jednym miejscu. Microsoft PC Manager można pobrać bezpośrednio ze sklepu Microsoft Store, a jeśli to się nie uda, to warto spróbować choćby z tej strony. W aplikacji wykonać można przyspieszanie polegające na czyszczeniu pamięci RAM oraz usuwaniu plików tymczasowych, jest opcja czyszczenia pamięci masowej (w tym dużych plików i duplikatów), wyłączania procesów działających w tle, usuwania programów z autostartu, wykonywania aktualizacji, skanowania antywirusowego, a oprócz tego aktywować można mały pasek “pływający” na pulpicie, który pozwala jednym kliknięciem wyczyścić RAM i pliki, wyszukać coś, uruchomić notatnik, kalkulator itp.