PureRetro: ZX Spectrum - historia małego 8-bitowego giganta

ZX Spectrum: Atak klonów - dawniej i dziś

Obok oficjalnych klonów, produkowanych przez Timexa, który swoją serię maszyn zakończył na modelach Timex Sinclair 2068 (USA), Timex Computer 2068 (Europa), Unipolbrit 2086 (Polska), oryginalny ZX Spectrum stał się też bazą do mniej oficjalnych produktów, za niemal w pełni zgodnych z pierwowzorem. W produkcji klonów ZX Spectrum specjalizował się blok wschodni: to m.in. polski Elwro 800 Junior, rumuńska Cobra, czechosłowacki Didaktik, rosyjskie Delta, Pentagon i Scorpion.

Didaktik M - czyli ZX Spectrum po czechosłowacku

To tylko kilka, przykładowych konstrukcji z epoki, które zapewniały zgodność z pierwowzorem, dodając nowe cechy do konstrukcji Sinclaira. Koniec epoki popularności 8-bitowców nastąpił nagle, wraz z brytyjskim SAM-em Coupé z 1989 roku – konstrukcją, która miała w założeniach konkurować z maszynami epoki 16-bitowej: Amigą i Atari ST. Pomimo względnie ciekawych rozwiązań (wbudowane kieszenie na dwie stacje dyskietek) – SAM nie osiągnął znaczącego sukcesu na rynku – sprzedano zaledwie 12 000 egzemplarzy. Definitywnie, w lata 90. wkraczaliśmy już na fali zachwytu Amigami, konsolami do gier i PC, który po raz pierwszy pokazał zęby wraz z Wolfensteinem 3D. Choć dziś, z punktu widzenia emulacji, ZX Spectrum jest jedną z najłatwiejszych do symulowanie platform, nie oznacza to jednak, że żywot tej maszyny zakończył się na latach 80. Zamiłowanie posiadaczy ZX Spectrum do gumiaków i trumienek (jakkolwiek by to zabrzmiało), sprawiło jednak, że do dziś projekt Sinclaira doczekał się przynajmniej kilkunastu różnorodnych, współczesnych wariantów. Nie zawsze udanych.

Speccy2010 to projekt rozwijany przez Syda na bazie FPGA Cyclone II (zastąpił wcześniejszy Speccy2007). FPGA dopowiada za odtworzenie układów Z80, ULA oraz AY. Do miniaturowego komputera da się podłączyć mysz i klawiaturę w standardzie PS/2, joysticki i kartę pamięci SD. Wyjście wideo to sygnał RGB, S-Video lub composite video. Speccy2010 (i jego kolejne, planowane warianty) poradzi sobie z udawaniem ZX Spectrum 48K/128K oraz popularnego w Rosji Pentagona.

Harlequin/Harlequin 128 – brytyjski klon ZX Spectrum, opracowany przez Chrisa Smitha, którego konstrukcja opiera się na odtworzonym układzie ULA. Może zastąpić ZX Spectrum 48K/128K, zmieści się też w oryginalnej obudowie. W rozwiniętym wariancie Nuvo 128 stała się podstawą do zbudowania ZX Omni 128HQ, oferowanego przez RetroRadionics - to ni mniej ni więcej, kompletny klon ZX Spectrum 128K, wyposażony w AY, porty joysticków, czytnik kart SD i wyjście RGB, który oferowany jest także w wersji przenośnej – jako miniaturowy laptop. W Harlequinie i jego różnorodnych wariantach zachowano oryginalny port rozszerzeń ZX Spectrum.

ZX-UNO – hiszpański klon ZX-a, zbudowany na bazie FPGA Spartan XC6SLX9, sprawnie symulujący pracę ZX Spectrum 128K z interfejsem Turbosound oraz ULAPlus. Płytka o wielkości Raspberry Pi umożliwia podłączenie klawiatury PS/2, joysticków oraz karty SD.

Wielbiciele ZX-ów nie przejdą obojętnie obok ZX Evolution, dostępnego na płytce w formacie MiniITX, wyposażonego w procesor Z80 z trybem turbo (7 MHz) i Alterę EP1K50. Jak większość rozwiązań udających ZX Spectrum – i w tym przypadku do urządzenia możemy podłączyć klawiaturę PS/2, kartę pamięci SD, joysticki. Projekt wyróżniają dwa gniazda ZX-BUS, stosowane w rosyjskich klonach ZX Spectrum.

Minikomputer V6z80P+ mógłby niegdyś być niespełnionym marzeniem o superszybkim ZX Spectrum – z 20-megahercowym Z80 i Spartan2 XC2S150 oraz ponad 1 MB RAM-u. Urządzenie obsługuje dwa porty joysticków, klawiatury i myszy PS/2, współpracuje z monitorami VGA i RGB. Sprawdzi się w roli ZX Spectrum 48K/128K oraz Pentagona 128.

Klony ZX Max 48/Max 128 skonstruowano na bazie układu Altera Max7000 EPM7128S w taki sposób, by mieściły się one w obudowie od ZX81 oraz Timexa 1000. Zależnie od wersji ZX Max udaje ZX Spectrum 48K lub 128K. Urządzenie wyposażono w złącze krawędziowe kompatybilne z oryginalnym komputerem, porty joysticków i klawiatury PS/2 oraz układ dźwiękowy AY. Obraz wyświetlany może być na monitorach RGB lub przez łącze composite video. Na bazie Maxa 128 powstał zmodyfikowany projekt ZX 128 Spider.

ZX Nuvo 48 to bliźniaczy projekt ZX Max 48, opracowany na bazie FPGA Altera Max7000 EPM7128S – podobnie jak Max 48, udaje ZX Spectrum 48K, wyposażone w porty joysticków, obraz w standardach RGB i composite video, czytnik kart pamięci SD i układ dźwiękowy AY. Ciekawostką jest możliwość upakowania Nuvo w obudowie od oryginalnego ZX Spectrum oraz to, że projekt uwzględnia możliwość zbudowania własnej klawiatury na mikroprzełącznikach. Istnieje wariant Nuvo 128, symulujący pracę ZX Spectrum 128K.

Just Speccy 128K to klon ZX Spectrum 128K opracowany przez Polaka, Piotra Bugaja. Mieści się do obudowy zwykłego gumiaka, wymaga jednak oryginalnych układów: procesora i ULA (lub jej zamiennika). Just Speccy wyświetla obraz na monitorach RGB/composite video, współpracuje z oryginalnymi klawiaturami od ZX-a oraz joystickami w standardzie Kempstona. Maszyna została również wyposażona w interfejs IDE, umożliwiający odczyt danych z kart pamięci SD oraz klasyczny port rozszerzeń.

Gotowych rozwiązań, które umożliwią sprawną symulację pracy ZX Spectrum po wyjęciu z pudełka nie ma zbyt wiele na rynku: jedynie MIST, produkowany m.in. w Polsce, przez firmę Lotharek może sprawdzić się w roli zgrabnej skrzyneczki zastępującej oryginalnego ZX-a lub ZX81. To oczywiście nie jedyne zastosowanie MIST-a, udaje on również na nasze życzenie kilkanaście innych klasycznych maszyn i konsol do gier (Atari ST, Amiga, C64, Collecovision, Atari XL/XE, Atari 2600, Sega Genesis, Apple, MSX, Amstrad CPC). Istnieje również ulepszona wersja MIST-a, MISTer USB, przystosowana do symulacji pracy nieco bardziej zaawansowanych maszyn od ZX Spectrum.

Sporo zamieszania wśród fanów ZX-a wprowadził ZX Spectrum Vega oraz Vega+. Pierwsza z maszyn to próba zbudowania prostej konsoli do gier podłączanej do TV i zamkniętej w obudowie przypominającej Gumiaka, jednak z mocno zredukowaną klawiaturą. Całość zasilana przez kabel USB oferuje zestaw 1000 wbudowanych gier, w które da się zagrać na 13 przyciskach. Wbudowany czytnik kart SD umożliwia uzupełnienie kolekcji o dodatkowe tytuły. Kilka lat po premierze Vegi stworzono jeszcze jedną, mobilną konsolę, Vegę+ wyposażoną w 18 klasycznych gier, ale problemy z jej ukończeniem jedynie rozsierdziły uczestników zbiórki społecznościowej. Czy warto było czekać na takie wynalazki? Niekoniecznie, dziś do zabawy wystarczy dowolny kontroler, emulator i PC lub smartfon.

Jednym z najciekawszych, współczesnych wcieleń ZX-a jest ZX Spectrum Recreated, za którego powstaniem stoi firma Elite (dawniej producent gier). Recreated na pierwszy rzut oka jest nie do odróżnienia od prawdziwego Gumiaka – takie same, miękkie klawisze, czarna metalowa pokrywa z kolorowymi opisami i identyczne logo. Dopiero spojrzenie na tylną krawędź maszyny zdradza jej wyposażenie – ZX Spectrum Recreated to tak naprawdę klawiatura, która możemy podłączyć do komputera przez USB lub połączyć przez Bluetooth do smartfona lub tabletu – producent oferuje oprogramowanie dla Androida lub iOS umożliwiające zabawę na ekranie mobilnych urządzeń. Dodatkowe gry da się kupić za pośrednictwem aplikacji.

Z punktu widzenia prawdziwych fanów ZX Spectrum jako platformy sprzętowej jednym z najciekawszych pomysłów na odtworzenie ZX Spectrum jest projekt ZX Spectrum Next, który stał się odpowiedzią na falę nostalgii za klasycznymi komputerami w nowej formie. Next, wyposażony w Z80, 1 MB RAM, wyjście HDMI, czytnik kart SD, porty joysticków i 3 układy dźwiękowe AY oraz port rozszerzeń oferowany jest w postaci zestawu do samodzielnego złożenia lub kompletnego komputera w zaprojektowanej od nowa obudowie (ma być ona wkrótce dostępna). Historia zatoczyła koło, dziś znów możemy albo samodzielnie poskładać nowe Spectrum, albo kupić komplet za równowartość 210 funtów, bądź zdecydować się na... laptopa zbudowanego na bazie ZX Spectrum, takiego jak Omni HQ.

Historia klonowania ZX Spectrum ma również swoje praktyczne aspekty. Posiadacze tych komputerów dosyć szybko zrozumieli, że jednym z najpoważniejszych ograniczeń produktu Sinclaira jest skromna paleta barw. Wprawdzie w swoim czasie układy ULA (Uncommitted Logic Array) opracowane i produkowane przez firmę Ferranti gościły w wielu zachodnioeuropejskich, 8-bitowych maszynach. Stworzenie ich odpowiednika wymagała długotrwałego procesu inżynierii odwrotnej. Tak powstała ULAplus, która rozszerza paletę kolorów ZX Spectrum. Drugim, ciekawym rozwiązaniem, które dostosowuje ZX-a do współczesnych monitorów jest moduł ZX-HD. Jego zadaniem jest wyświetlanie obrazu przez HDMI. Ze względów licencyjnych, urządzenie oferowane jest jako element, który trzeba uzupełnić o Raspberry Pi Zero.

• « pierwsza
• ‹ poprzednia
• …
• 5
• 6
• 7
• 8
• 9
• 10
• 11
• 12
• 13
• …
• następna ›
• ostatnia »