Na co warto zwracać uwagę przy wyborze laptopa do gier?

Procesor część 2 - throttling, undervolting, działanie układów chłodzenia

W ostatnich latach układy chłodzenia notebooków gamingowych stały się bardziej rozbudowane. Nic dziwnego, bowiem podzespoły stają się coraz wydajniejsze, natomiast z laptopów energię w postaci ciepła trzeba jednak odprowadzać. Obecne układy chłodzenia są jednak projektowane w taki sposób aby lepiej radzić sobie z kartami graficznymi, które odprowadzają więcej energii w porównaniu do procesora. Z tego powodu bardzo często na sam procesor przeznaczana jest mniejsza część z zaprojektowanego układu chłodzenia, a to w konsekwencji może prowadzić do zwiększania temperatury CPU kosztem niższych temperatur GPU. Obniżenie temperatury można wywołać np. poprzez zmianę pasty termoprzewodzącej na lepszej jakości produkt albo przeprowadzając procedurę undervoltingu, czyli obniżania napięcia.

Przykład throttlingu procesora wywołanego przez limity energetyczne układu. Laptop ASUS Strix HERO III z procesorem Intel Core i7-9750H.

Omawiając kwestie związane z mobilnymi procesorami oraz ich wydajność nie można nie wspomnieć o tzw. throttlingu, który nieustannie towarzyszy wszystkim procesorom. Obecnie użytkując laptopy gamingowe możemy natknąć się na dwa rodzaje throttlingu - jeden to thermal throttling (termiczny), który następuje w wyniku osiągnięcia zbyt wysokich temperatur podzespołu. Drugi rodzaj to power limit throttling (limit mocy CPU), który występuje wtedy, gdy procesor ma ustawione limity energetyczne zbyt nisko, przez co procesor nie jest w stanie ujawnić swojego pełnego potencjału. W przypadku mobilnych układów Intel Core najczęściej spotykamy się właśnie z throttlingiem powiązanym z limitami energetycznymi, które w laptopowych procesorach są ustawione zbyt nisko (rzadko kiedy są podwyższane przez producentów, choć zdarza się to). Nominalnie taka wartość TDP w przypadku procesorów wynosi 45W, ale zdarzają się sytuacje gdy ta wartość jest jeszcze bardziej obniżana np. do 30W lub 35W. Wszystko po to, aby układ chłodzenia mógł efektywnie chłodzić zarówno procesor jak i kartę graficzną pod maksymalnym obciążeniem, tak aby jednocześnie osiągnąć jak najniższe temperatury. Taki zabieg jednak jest rzadko stosowany i najczęściej wartość TDP wynosi standardowe 45W dla mobilnych procesorów.

Przykład throttlingu procesora wynikającego ze zbyt wysokich temperatur. Laptop Acer Triton 500 z procesorem Intel Core i7-8750H.

Termiczny throttling zdarza się, gdy procesor osiągnie zbyt wysokie temperatury. Najczęściej w okolicach 100 stopni da się zaobserwować gwałtowny spadek taktowania procesora po to, aby zmniejszyć jego temperatury. Zdarza się, że nawet przy temperaturach dochodzących do 99-100 stopni układ w dalszym ciągu pracuje na pełnych obrotach. Zdarzają się jednak sytuacje, gdy limit temperatury zostaje przez producenta zmniejszony np. do 80 lub 85 stopni i wówczas już po przekroczeniu tych wartości zaobserwujemy termiczny throttling i spadek taktowania. Nie ma tutaj żadnej konkretnej normy dla zagadnienia i każdy producent może ustawić te limity tak jak uzna to za stosowne. Nie ważne czy spotykamy się z thermal throttlingiem czy power limit throttlingiem skutek jest taki sam - czasowe obniżenie wydajności procesora w skutek zmniejszenia częstotliwości taktowania. W przypadku osiągania zbyt wysokich temperatur problemem jest także niedostatecznie efektywnie pracujący układ chłodzenia. Często problemem jest fabrycznie źle nałożona pasta termoprzewodząca lub wykorzystanie pasty o słabej jakości. Na szczęście w laptopach firmy MSI nie ma problemu, aby samemu otworzyć klapę notebooka oraz wymienić starą pastę na coś lepszej jakości.

MSI GT76 Titan z 8-rdzeniowym i 16-wątkowym układem Intel Core i9-9900K jest jednym z nielicznych urządzeń na rynku, gdzie procesor osiąga maksymalne deklarowane taktowanie nawet pod długotrwałym obciążeniem. W tym wypadku układ utrzymuje stałe 4,8 GHz, dzięki czemu wydajność stoi na wysokim poziomie.

Obecne układy chłodzenia składają się z kilku elementów, które połączone ze sobą tworzą kompleksową całość. Rozkręcając notebooki natkniemy się na kilka głównych elementów tj. ciepłowody (heatpipe), których zadaniem jest przenoszenie energii w postaci ciepła z podzespołów do radiatorów - te z kolei umieszczane są zazwyczaj nad wentylatorami oraz po bokach. Zadaniem wentylatorów z kolei jest wydmuchiwanie gorącego powietrza (energii wydzielanej przez procesor oraz kartę graficzną) na zewnątrz notebooka oraz zasysanie chłodnego powietrza do wnętrza laptopa. Prawidłowy obieg powietrza w laptopie poprawia wydolność całego systemu, dzięki czemu sprzęt pracuje prawidłowo oraz stabilnie. Oczywiście nic z tego by się nie udało, gdyby nie pasta termoprzewodząca oraz termopady. Pastę stosuję się na rdzeń karty graficznej oraz procesora. Istotnym jest, aby wykorzystywać pastę o jak najlepszej przewodności cieplnej, dzięki czemu energia wydzielana w postaci ciepła będzie efektywniej przenoszona z procesora lub karty do ciepłowodów i dalej do radiatorów. Tam gdzie natomiast nie ma możliwości nałożenia pasty producenci stosują termopady. Termopad to z kolei lekko gumowata taśma o różnych wymiarach, która cechuje się bardzo dobrą zdolnością przekazywania ciepła z elementów elektronicznych na elementy chłodzące. Wszystkie te poszczególne składowe łączą się w jeden kompletny układ chłodzenia notebooka gamingowego.

• « pierwsza
• ‹ poprzednia
• …
• 2
• 3
• 4
• 5
• 6
• 7
• 8
• 9
• 10
• …
• następna ›
• ostatnia »