Naprawdę wiesz co Twoje dzieci robią w sieci? Raport NASK o nastolatkach odsłania prawdę, której rodzice nie chcą znać

Przez ostatnią dekadę świat nastolatków przesunął się niemal całkowicie do przestrzeni cyfrowej. NASK właśnie opublikował najnowszą edycję raportu "Nastolatki", czyli najbardziej kompleksowego cyklicznego badania dotyczącego cyfrowego życia młodych Polaków. Wyniki nie pozostawiają złudzeń. Przepaść między tym, co rodzice myślą o aktywności swoich dzieci online, a rzeczywistością jest dramatycznie szeroka.

To są rzetelne dane o życiu nastolatków w sieci. Konieczna jest długofalowa praca dla dobra dzieci i młodzieży w świecie cyfrowym, bo młodzież potrzebuje nie tylko wsparcia i edukacji, ale przede wszystkim obecności i zrozumienia – powiedział Radosław Nielek, dyrektor NASK.

Projekt Hakersi wspiera edukację cyfrową dzieci z placówek opiekuńczych przez zajęcia z Java Python oraz sztucznej inteligencji

Najnowszy raport NASK "Nastolatki" bazuje na ogólnopolskim badaniu przeprowadzonym wśród uczniów szkół podstawowych, liceów, techników i szkół branżowych oraz ich rodziców. Dane zebrano w 2024 roku. To już kolejna edycja tego cyklicznego badania, które od ponad dekady wyznacza standardy w analizie cyfrowej codzienności młodych ludzi. Najważniejszym odkryciem jest eksplozja wykorzystania sztucznej inteligencji przez młodzież. 70 proc. badanych nastolatków miało kontakt z narzędziami wykorzystującymi AI, a co dziesiąty używa ich codziennie. Bezsprzecznym liderem jest ChatGPT, którego używa 53 proc. uczniów, znacznie wyprzedzając edytor wideo CapCut (25 proc.) i Character AI (12 proc.). Co ważne, AI towarzyszy młodym przede wszystkim w nauce, gdyż aż 48 proc. wykorzystuje je do zdobywania wiedzy, a 40 proc. do odrabiania prac domowych. To rewolucyjna zmiana w sposobie uczenia się, której nie towarzyszą jednak odpowiednie regulacje ani świadomość nauczycieli.

xAI zapowiada Baby Grok, dziecięcą wersję chatbota AI z mechanizmami kontroli rodzicielskiej i filtrami bezpieczeństwa

Smartfon jest dla polskich nastolatków absolutnie centralnym urządzeniem. Korzysta z niego 93 proc. badanych. Dla porównania, laptopy używa już tylko 36 proc. (spadek z 58 proc. w 2018 roku), a tablety zaledwie 6 proc. Średni czas spędzany w internecie wynosi prawie 5 godzin dziennie w dni powszednie i ponad 5 godzin 16 minut w weekendy. To czas, w którym młodzi ludzie scrollują podczas jedzenia (55 proc.), zasypiania (50 proc.), nauki (45 proc.), a nawet rozmów z rodzicami (17%).

Cyfrowe dowody tożsamości i obowiązkowa weryfikacja wieku dzieci w UE. Platformy społecznościowe muszą się dostosować

Dominującymi platformami społecznościowymi są Messenger (77 proc.), TikTok (71 proc.), YouTube (66 proc.) i Instagram (62 proc.). Przeciętny nastolatek posiada 6,5 konta w różnych serwisach społecznościowych, co jest znacznie więcej niż szacują ich rodzice. Średni dzienny czas korzystania z mediów społecznościowych wynosi 3 godziny i 23 minuty, przy czym dziewczęta spędzają tam znacznie więcej czasu (3:49) niż chłopcy (2:59). To zresztą tylko jeden z elementów dramatycznej przepaści między percepcją dorosłych a rzeczywistością cyfrową ich dzieci.

Do treningu AI w nieuprawniony sposób wykorzystano wizerunki dzieci. Korzysta z nich między innymi Stable Diffusion

Dane dotyczące ryzyk online są alarmujące. Co trzeci nastolatek doświadcza cyberprzemocy w postaci wyzywania, ośmieszania czy poniżania, jednak niemal połowa ofiar nie podejmuje żadnych działań. 28 proc. otrzymało nagie lub półnagie zdjęcia od rówieśników lub nieznajomych. Zjawisko to jest praktycznie niewidoczne dla rodziców, którzy czterokrotnie rzadziej deklarują świadomość takich sytuacji. Kontakt z pornografią następuje średnio w wieku 11 lat i 3 miesięcy, a 41 proc. nastolatków miało już styczność z takimi treściami.

Twoja gamingowa myszka może Cię podsłuchiwać. Sensory PixArt PAW3395 i PAW3399 zagrażają prywatności użytkowników

Szczególnie niepokojąca jest niska świadomość zagrożeń związanych z nowymi technologiami. Aż 63 proc. badanych nie zna terminu "deepfake", technologii pozwalającej na tworzenie oszukańczo realistycznych materiałów wideo i audio z wykorzystaniem AI. Wśród tych, którzy wiedzą czym jest deepfake, aż 68 proc. postrzega tę technologię jako poważne zagrożenie. To jak jazda samochodem bez znajomości zasad ruchu drogowego, w epoce, gdy deepfake'i zaczynają być używane do oszustw finansowych, szantażu i dezinformacji.

Wielka Brytania planuje zakazać aplikacji AI tworzących deepfake dzieci. Ofcom i rząd UK podejmują stosowne działania

Problem kontroli rodzicielskiej jest jeszcze bardziej złożony. 58 proc. rodziców twierdzi, że kontroluje dostęp swoich dzieci do pornografii i innych niebezpiecznych treści. Jednak tylko 18 proc. nastolatków potwierdza odczuwanie skutecznego nadzoru. Podobna rozbieżność dotyczy ustalania zasad korzystania z internetu. 57 proc. rodziców deklaruje monitorowanie aktywności, ale jedynie 21 proc. młodych ludzi potwierdza istnienie takich reguł. Ta statystyczna przepaść pokazuje, jak bardzo dorośli mylą się co do skuteczności swojego nadzoru.

3 na 4 młodych Polaków ukrywa prawdę przed rodzicami. Ministerstwo alarmuje o skali problemu cyberprzemocy w szkołach

Nie bez znaczenia jest również to, jak szkoła odpowiada na cyfrowe kompetencje uczniów. Nauczyciele najczęściej wykorzystują internet do wyświetlania prezentacji (73 proc.) i odtwarzania filmów (62 proc.), podczas gdy młodzież masowo korzysta z ChatGPT jako pomocnika edukacyjnego. Tradycyjne źródła wiedzy tracą na znaczeniu. Wikipedia spadła z 76 proc. popularności w 2018 roku do zaledwie 23 proc. w 2024, Google z 63 proc. do 45 proc. Na ich miejsce wchodzi AI, a system edukacji nie nadąża za tą zmianą.

Budżet na cyberbezpieczeństwo w Polsce wzrasta do 1 mld euro w odpowiedzi na rosyjskie cyberataki na infrastrukturę krytyczną

Raport NASK przypomina trochę sytuację sprzed lat, gdy producentom smartfonów zarzucano tworzenie uzależnienia od ekranów. Dziś widzimy konsekwencje. 36 proc. nastolatków wykazuje wysoki lub bardzo wysoki poziom objawów problematycznego korzystania z internetu. To już nie tylko kwestia technologiczna, ale społeczna i psychologiczna. Podobnie jak wtedy, gdy pisaliśmy o algorytmach social mediów optymalizujących czas ekranowy, dziś mamy do czynienia z następnym poziomem cyfrowego zatopienia młodego pokolenia. Tym razem z dodatkową warstwą w postaci wszechobecnej sztucznej inteligencji. Z całością raportu możecie zapoznać się klikając TEN LINK.