35 lat temu IBM pokazał PC AT z kluczykiem i dyskiem twardym

Debiut IBM PC AT na pewno był nieszablonowy dla Wielkiego Niebieskiego. Ówczesne media rozpisywały się o przełomowym wydarzeniu i nadchodzącej nowej erze PC. Wielka, blaszana skrzynka z parą napędów dyskietek 5,25, kolorowym monitorem i potężną, mechaniczną klawiaturą właśnie wylądowała na biurkach zamożnych klientów, mogących wyłożyć na komputer okrągłe 6000 dolarów. Niemal dokładnie rok po IBM PC XT (eXtended Technology), IBM zaprezentował następcę, ukrywając w nazwie komputera akronim Advanced Technology. W swoim czasie, w 1984 roku dla IBM (i podążających za nim klonów) była to rewolucja. Zarówno w wydajności, jak i sposobie, w jaki IBM przekonywał sprzedawców do wypełnienia rynku nowymi, kosztownymi AT-kami.

Otwarta architektura zmieniła kosztowną, biurową maszynę IBM-a w komputer dla każdego. Fala klonów zalała rynek, usuwając z niego Atari i Commodore'a i pomniejsze firmy, walczące o wprowadzenie własnych standardów. 35 lat temu krystalizował się standard, z który w pewnym stopniu mamy do czynienia do dziś.

Zaprezentowany po raz pierwszy 14.08.1984 roku IBM PC AT (znany też jako System Unit 5170) wprowadzał wiele zmian w stosunku do swojego poprzednika, XT. 15 przerwań IRQ i 7 kanałów DMA, niemal dwukrotnie więcej od swojego poprzednika, AT zawdzięczał dodatkowej parze układów 8259A i 8237A, umieszczonym na płycie głównej. 24-bitowa przestrzeń adresowa umożliwiała obsłużenie do 16 MB pamięci RAM (poprzednik obsługiwał 640 KB), a nowe sloty AT bus (16-bitowa szyna danych i 24-bitowa szyna adresowa) były wstecznie kompatybilne z 8-bitową ISĄ, stosowaną w XT. Użytkownik otrzymywał do dyspozycji łącznie osiem slotów ISA, z których 2 umożliwiały obsługę kart z XT.

PureRetro: ZX Spectrum - historia małego 8-bitowego giganta

Dwie zmiany w konstrukcji AT zadecydowały o tym, jak wyglądają współczesne PC. Po raz pierwszy AT doczekał się zegarka odmierzającego czas rzeczywisty (startującego od 1.01.80 r.), którego działanie podtrzymywała umieszczona na płycie głównej bateria. Służyła ona także do zasilania 50-bajtowej pamięci CMOS, w które przechowywane były ustawienia BIOS-u. Parametry BIOS-u tym razem mogliśmy już ustawiać poprzez zgrabne menu w trybie tekstowym (zamiast kilku mikroprzełączników umieszczonych na płycie głównej. Nowinkami były także stacje dyskietek 1,2 MB 5,25” oraz 20-megabajtowy dysk twardy ze średnim czasem dostępu wynoszącym 40 milisekund. Całością zarządzał Intel 80286 taktowany zegarem 6-8 MHz (z opcjonalnym koprocesorem) i odświeżony PC DOS 3.0. Nieco później AT doczekał się kilku innych systemów operacyjnych, w wielu przypadkach działających jako nakładki na PC DOS: Windows 1.0/2.0/3.1, OS/2 i Xenixa.

PureRetro: 25 lat temu pojawił się DOOM i zdefiniował gatunek FPS

Jak każda nowa konstrukcja, IBM PC AT cierpiał na grzechy młodości – wersje pozbawione dysków twardych (obciążających linie 12V zasilacza) niechętnie startowały, co spowodowało dodanie opornika na linii 12V, który niemiłosiernie się nagrzewał. Równie wiele kłopotów sprawiały stacje dyskietek HD, niekompatybilne do końca z dotychczas stosowanymi nośnikami DD/5,25”. Mechaniczna klawiatura AT również miała swój charakter: na pierwszy rzut oka tylko nieznacznie różni się od stosowanych do dziś klawiatur, niemniej w oczy rzuca się przesunięty na lewą stronę blok dziesięciu klawiszy funkcyjnych, brak klawiszy kursorów i bloku umieszczonego nad nimi, którego część okalała klawiaturę numeryczną. Wyróżnikiem jest też klawisz ESC po prawej stronie oraz niestosowany w obecnych klawiaturach przycisk SysReq. ile jasne jest, że na tym etapie klawiatury jeszcze nie zdążyły obrosnąć w klawisze Windows i Menu, to bardziej zaskakujący może być tylko jeden klawisz Ctrl i pojedynczy Alt.

PureRetro: Atari Jaguar - Historia konsoli będącej wielką porażką

Ceny IBM PC AT w momencie premiery mogły przyprawić o zawroty głowy: 3995 USD za wersję z 256 KB RAM, napędem dyskietek 1,2 MB, 5795 USD – z pamięcią 512 KB RAM, dyskiem twardym 20 MB, napędem dyskietek 1,2 MB oraz modułem z portem szeregowym i równoległym. Za monitor i kartę graficzną trzeba było dopłacić od 600 do 900 USD. Wraz z zestawem sprzedawany był pakiet oprogramowania Borland SideKick.

PureRetro: Historia Game Boya Color, który własnie skończył 20 lat

Kluczyk do komputera (opracowany przez Chicago Lock Company) był kolejną innowacją, na którą pokusił się IBM. Bez mechanicznego otwieracza do systemu operacyjnego, po uruchomieniu AT nikt nie mógł dostać się do danych zapisanych na dyskach bez grzebania we wnętrzu komputera. Cała procedura startowa kończyła się na wyświetleniu komunikatów BIOS-u. Dodatkowa pozycja blokady umożliwiała użytkownikowi IBM PC AT, po wyłączeniu komputera, zablokować klawiatur i tym samym odciąć potencjalnych szpiegów przemysłowych od grzebania w arkuszach. I jeszcze jedno – ten sam klucz służył też do otwierania obudowy komputera.

Dla IBM premiera AT stała się okazją do zaprezentowania zupełnie innej twarzy koncernu elektronicznego: po raz pierwszy wprowadzenie na rynek nowego modelu komputera odbywało się w mniej formalnej atmosferze. IBM zaprosił na imprezę resellerów i partnerów. Okazją ku temu było świętowanie trzeciej rocznicy wprowadzenia na rynek IBM PC (poprzednika modelu XT). Premiera IBM PC AT odbyła się 14 sierpnia 1984 roku w hotelu Loewes Anatole w Dallas. Oczywiście cała premiera miała ściśle określony cel – urobić resellerów na modę IBM i wmówić im, że są częścią przedsięwzięcia, polegającego na sprzedaży nowych, wspaniałych produktów. Wielki niebieski był już bowiem powoli podgryzany przez małe, dynamicznie rozwijające się firmy, takie jak Compaq, które sukcesywnie wprowadzały na rynek swoje klony komputerów IBM-a. DO tego celu posłużyły westernowe stroje, w które przebrano pracowników IBM-a, serwowane cały dzień drinki w towarzystwie barbecue oraz motyw przewodni z filmu ET, który miał się kojarzyć z nadchodzącym AT... IBM nie szczędził też na prezentach dla gości. Najhojniejszym darem dla sprzedawców był właśnie IBM PC AT, wart (według ceny dla resellerów) 2500 dolarów.

PureRetro: Amiga 500 - maszyna, która wyprzedziła epokę

Szybsze uruchamianie, dwukrotnie bardziej wydajny dysk twardy i niemal 2-3 krotnie większa szybkość pracy nowej maszyny to były atuty, które bezsprzecznie przekonywały do wydania ogromnej kwoty na nowy komputer IBM-a. Również większa od XT szybkość odczytu danych z dyskietek 360 KB była atutem, obok którego trudno było przejść obojętnie (w napędzie DD, bo napęd HD miał problemy z odczytem i zapisem danych na dyskietkach podwójnej gęstości). W momencie swojej premiery IBM PC AT był rzeczywiście jedną z najbardziej zaawansowanych technologicznie maszyn, opracowanych na bazie Intela 80286. I jednym z najszybszych PC na rynku. Kilka lat później maszyna, która wraz ze swoim poprzednikiem stała się bazą do otworzenia standardów została zjedzona przez własnych potomków: masowo produkowane, tańsze klony IBM PC XT i AT. Kolejne etapy tej historii doprowadziły do tego, co dziś stoi na naszych biurkach.