cRPG Book Project: darmowy przewodnik po grach fabularnych

Każdy ma na swoim koncie własne zestawienia najlepszych gier, filmów, ulubionych utworów, komiksów i książek. Ankieta na forum RPG Codex, która kilka lat temu stała się zalążkiem publikacji The CRPG Book Project, wyłoniła początkową listę 70 najlepszych gier fabularnych wszech czasów. Dziś lista obowiązkowych gier dla fanów gatunku rozrosła się do 528-stronicowej publikacji, na których zmieściło się ponad 400 recenzji gier, od najstarszych gier fabularnych wspomaganych przez oprogramowanie, po dzisiejsze serie tytułów AAA. Dodatkowe materiały, uzupełniające recenzje kreują ciekawą historię rozwoju gatunku gier. Nie ma obaw: wszystkie trzy części Wiedźmina uwzględniono w publikacji.

Największa, darmowa publikacja o cRPG pełna jest ciekawostek i porównań. To nie tylko zbiór recenzji gier, ale niezłe kompendium wiedzy, sięgające do samych korzeni gier fabularnych.

RPG Codex Top 70 PC RPGs został opublikowany 5 maja 2014 roku. Od tego momentu autor projektu postanowił doprecyzować informacje, pytając graczy o ich opinie na temat poszczególnych gier, uwzględnionych w rankingu. W pierwotnym rankingu na szczycie listy znalazły się największe odkrycia w zakresie komputerowych gier fabularnych: Planescale: Torment, Fallout 1 i 2, Baldur's Gate II oraz Arcanum. Jednak RPG Codex Top 70 okazał się niewystarczający. Wkrótce rozrósł się w kierunku The CRPG Book Project, który docelowo miał być zrealizowany w 10 miesięcy i stać się przewodnikiem po 300 tytułach. Prace przeciągnęły się, ostatecznie zaplanowane na niecały rok przedsięwzięcie zajęło cztery lata.

MMORPG Ashes of Creation z rekordową zbiórką na Kickstarterze

Najnowsza, zaktualizowana edycja The CRPG Book Project to 528 stron wypełnionych opisami, opiniami, informacjami o różnorodnych łatkach oraz screenshotami z ponad 400 gier fabularnych. Recenzje zostały opracowane przez 112 wolontariuszy z całego świata: dziennikarzy, krytyków, modderów, fanów i deweloperów. Cała publikacja dostępna jest do pobrania za darmo, w postaci pojedynczego, 100-megabajtowego dokumentu PDF. Plany na przyszłość obejmują drukowane wydanie The CRPG Book Project w kolorze. Barierą są jak na razie koszty jednostkowe fizycznej publikacji, przekraczając 60 dolarów za egzemplarz, oraz rozważana przez koordynatora projektu (emigranta z Brazylii, pracującego w Japonii na podstawie tymczasowej wizy) forma zbiórki społecznościowej (w tym kluczowy dobór odpowiedniego serwisu do zbiórki i problematyka podatkowa).

The Bard's Tale IV - powrót klasycznego cRPG coraz bliżej

Objętość publikacji, która w obecnej wersji składa się z ponad 310 000 słów - to dwie trzecie Władcy Pierścieni i niebanalny problem dla korekty, na którą wciąż nie ma chętnych i zasobów. Kolejny element tej układanki z gier fabularnych to wciąż brakujące recenzje (np. SpellForce 3) i rozdziały poświęcone historii MMORPG i MUD-ów oraz krótki wstęp dotyczący nieco starszych maszyn i ich ograniczeń, wraz z praktycznym poradnikiem, adresowanym do nieco młodszych pokoleń graczy. Czekamy więc na informacje o drukowanej edycji Editor's Cut, tymczasem zagłębiając się w lekturze opowiadającej o najjaśniejszych klejnotach komputerowych gier fabularnych. Dzięki wytężonej pracy Felipe Pepe otrzymaliśmy prawdopodobnie najlepsze kompendium wiedzy o grach fabularnych. To trzeba przeczytać!

Tyranny - nowe cRPG od Obsidianu dostępne w przedsprzedaży

Recenzje umieszczone w publikacja The CRPG Book Project zostały uporządkowane chronologiczne, najstarsze tytuły gier sięgają do tak dawnej epoki jak połowa lat 70. Najnowsze obejmują lata 2010-2015, pozostało więc jeszcze wiele do napisania i zrecenzowania. Na rozgrzewkę, przed główna tematyką opowieści otrzymujemy treściwe wprowadzenie w historię planszowych gier strategicznych, sięgająca 1810 roku i pierwszego wydania Kriegsspiel (gry wojennej Barona von Reisswitza), której dwa atrybuty: złożone charakterystyki postaci i kostka symulująca wydarzenia losowe są doskonale znane wszystkim wielbicielom klasycznych gier fabularnych. Doskonale wiemy, że to co stało się prawdziwym zalążkiem komputerowych gier fabularnych ma ścisły związek ze smokami i lochami.

Wasteland 3 ufundowane! Ludzie kochają oldschoolowe cRPG

Dwa rozdziały The CRPG Book Project powinny stać się lektura obowiązkową dla współczesnych fanów gatunku: po pierwsze rola systemu PLATO (Programmed Logic for Automatic Teaching Operations) w rozwoju gier fabularnych, mainframe'a będącego wyposażeniem szkół w 70., oraz porównanie portów cRPG na różne platformy sprzętowe. Dla PLATO opracowano w 1974 roku pierwszą komputerową grę fabularną zatytułowaną m119h, po której niestety pozostały już tylko wspomnienia graczy. Wiele z gier stworzono pod wpływem pierwszej edycji systemu Dungeons & Dragons. Do dziś udało się zachować niektóre z opracowanych wtedy gier, serwis Cyber1.org udostępnia narzędzia, umożliwiające rozegranie partyjki w najstarsze cRPG-i.

Nadchodzi Divinity: Original Sin II - Sequel klasycznego cRPG

Teoretycznie można by uznać za dowcip materiał umieszczony na początku publikacji: w The CRPG Book Project pokuszono się o zdefiniowanie pojęcia oldschoolowych cRPG-ów. Faktycznie, gatunek gier fabularnych w świecie komputerów ma już nieco ponad 40 lat, dużo się pozmieniało. Drugi z materiałów, Unplayabe Michaela Abbotta dopełnia obrazu całości, opisując eksperymenty przeprowadzone na studentach, których przedmiotem były klasyczne gry cRPG, m.in. Fallout i Ultima IV. Smutny wniosek zderzenia dawnych cRPG-ów z młodszym pokoleniem jest jeden: w klasyki nie zawsze da się grać lub po prostu nakład pracy włożony w zrozumienie mechaniki gry okazuje się zbyt duży, by czerpać przyjemność z rozgrywki. Jak wiele się pozmieniało przez kilka dekad rozwoju gatunku dopowiada rozdział Cartography, snujący wspomnienia na temat dwóch największych atutów graczy cRPG dawnych lat: kartki i długopisu.

Risen 3: Władcy Tytanów. Recenzja cRPG dla koneserów gatunku

Całość publikacji domyka artykuł opisujący narodziny japońskich RPG-ów: wśród nich wymieniono Dungeon z 1983 roku, Legend of Zelda z 1985 roku i Final Fantasy z 1987 roku. W sekcji fanowskich tłumaczeń gier z Krainy Kwitnącej Wiśni również znajdziemy kilka perełek: recenzje ośmiu japońskich cRPG-ów, wśród których nie zabrakło seniorów rodu (SD Snacher) i współczesnych produkcji (Kamidori Alchemy Meister). Nie obyło się bez domykającego rozdziału o grach, w które nigdy nie zagramy. Tu padają mocne tytuły, m.in.: Fallout 3: Van Buren i Wizardry XIII: Stones of Arnhem, jak i dwa warianty zapowiadanego wcześniej Bard's Tale IV (ostatecznie będzie to jeszcze inna opowieść barda). Może kiedyś szczątki projektów ujrzą światło dzienne.

FONLINE 2, czyli Fallout w nowej skórze MMORPG

Historia gier fabularnych opracowanych przed boomem domowych komputerów, w drugiej połowie lat 70. właściwie skupia się jedynie na produkcjach dla komputerów Apple: Beneath Apple Manor, Dungeon Campaign, Dungeonquest: Temple of Apshai (która stała się bazą dla wielu późniejszych gier) oraz Akalabeth: World of Doom Lorda Britisha. Za największą gwiazdę gatunku pierwszej połowy lat 80. można bezsprzecznie uznać Rouge'a - grę zrealizowaną w trybie tekstowym, która dała początek całemu gatunkowi, dziś nazywanemu po prostu rougelike. Pierwsza połowa lat 80 to także narodziny największych serii gier, które do dziś są najważniejszymi kamieniami milowymi dla całego gatunku cRPG: Wizardry i Ultimy.

Niezwykle barwny, jak na produkcje z drugiej połowy lat 80. jest Alternative Reality: The City wydany w 1985 roku - sprytny zabieg, polegający na wyświetleniu tęczowych pasków w tle, uczynił z tego dungeon crawlera wyjątkowo kolorową przygodę... na 8-bitowym Atari. Dwie duże niespodzianki odkryją w tej publikacji również posiadacze Commodore 64 - dla tej maszynki istniej wersja gry Wasteland (1988 rok), jednej z najważniejszych gier z otwartym światem, osadzonych w post apokaliptycznym świecie oraz stworzono także projekt Newcomer z 2001 roku - prawdopodobnie największą grę fabularną, jaka kiedykolwiek powstała na tak skromnie wyposażony w zasoby, 8-bitowy komputer.

Koniec lat 80 przynosi jeszcze więcej barw do świata gier fabularnych: w 1997 roku powstaje japoński YS The Vanished Omen oraz znany przede wszystkim posiadaczom Amig The Faery Tale Adventure. W tym samym roku rodzi się także Dungeon Master. Rok później, na 16-bitowych maszynach zaczyna dominować SSI z Pool of Radiance. Koniec lat 80. fani gier cRPG zapamiętają jeszcze z kilku powodów: to wtedy narodził się Drakkhen na Amigę, Quest for Glory Sierry, V część Ultimy oraz zręcznościowy The Immortal, oglądany w rzucie izometrycznym.

Nastanie pierwszej połowy lat 90. spowodowało, że Wizardry i Ultimie przybyło cyferek (dwóch VI i dwóch VII oraz jednej VIII). Interplay zdecydował się na adaptacje Władcy Pierścieni, niezbyt udaną i pełną błędów, ale powalającą rozmachem i wielkością świata. Miały być trzy części, skończyło się na dwóch. To także okres prawdziwego urodzaju dla gier fabularnych: Captive, Champions of Krynn, Megatraveller, Eye of the Beholder, Knights of Xentar, Fate: Gates of Dawn, Realms of Arkania, Might and Magic III: Isles of Terra, dwie gry z serii World of Ultima oraz Ultima Underworld. I na dokładkę seria świetnych cRPG-ów dla Amig: Ishar, Amberstar, Ambermoon oraz Perihelion: The Prophecy. Tymczasem dla PC powstaje Betrayal at Krondor, z ogromnym światem poskładanym z wektorowej grafiki oraz pierwszy wielki hit Bethesdy: The Elder Scrolls: Arena i Lands of Lore. W 1993 roku rodzi się Hired Guns - prawdopodobnie pierwszy dungeon crawler, w którego równolegle mogło gracz czterech graczy, na dzielonym ekranie.

Druga połowa lat 90. staje się jeszcze ciekawsza dla gatunku: powstają zręcznościowe hybrydy gier fabularnych, takie jak Witchaven i CyberMage: Darklight Awakening. Rodzi się też Albion (opracowany w 1995 roku przez twórców Ambermoona) i Strife - niby podobny do Heretica, ale całkowicie odmienny w mechanice rozgrywki. Bethesda kontynuuje przygody z The Elder Scrolls w Daggerfall. Jednak w 1996 roku Blizzard publikuje dzieło, które całkowicie zmienia postrzeganie gier fabularnych. To Diablo i pierwsza wizyta w Tristram. Rok później zagrywamy się już w Fallouta i Lands of Lore II oraz Final Fantasy VII. Był jeszcze Dink Smallwood, ale kto by tam zagrywał się w darmowego RPG-a... (przynajmniej od 1999 roku).

Końcówka lat 90. przynosi jeszcze dwa hity: Baldur's Gate i Fallouta 2. Jest też niezdarna próba przeniesienia King's Questa w świat gier fabularnych, ale chyba nikt nie chce o tym pamiętać. Tym bardziej że rok 1999 jest wyjątkowo owocny w gry fabularne; to wtedy powstaje Planescape: Torment, Final Fantasy VIII, Ultima IX, Omikron Conspiracy: The Nomad Soul, Might and Magic VII i jeszcze System Shock 2. Domykający tysiąclecie rok 2000 również przyniósł kilka niespodzianek i kontynuacji: to m.in. Deus Ex, Baldur's Gate II, Diablo II, Vampire: The Masquerade - Redemption, Breath of Fire IV oraz Icewind Dale.

Na początku nowego wieku spędzaliśmy czas grając w Wizardry 8, cyberpunkowego Anachronoxa (na silniku Quake'a II), izometryczne, steampunkowe Arcanum i niezwykłego Gothica oraz Morrowinda, trzecią grę z serii The Elder Scrolls. Był też niedoceniony Arx Fatalis, kontynuacja Icewind Dale oraz Neverwinter Nights BioWare'u. W 2002 roku pojawiła się pierwsza część sagi Dungeon Siege oraz Gothic II. Zaledwie rok później wkroczyliśmy do świata Gwiezdnych Wojen i Starej Republiki. W 2003 roku debiutował również darmowy The Battle for Wesnoth: mikstura turowej gry strategicznej i cRPG-a, Temple of Elemental Evil Troiki oraz pierwszy SpellForce: Zakon Świtu. Warto wspomnieć też takie tytuły jak Kult, Sacred, Fable, Dragon Age i Sudeki oraz trzy wielkie powroty do światów: Bard's Tale, Vampire: The Masquerade w Bloodlines, a także Knights of the Old Republic II.

Nowe tysiąclecie upłynęło pod znakiem zręcznościowych gier fabularnych: Jade Empire, Mass Effect, Elder Scrolls IV: Oblivion, Gothic 3. Prowadziliśmy także drużyny w Neverwinter Nights 2, albo układaliśmy symbole w Puzzle Quest - chyba najdziwniejszej hybrydzie gatunków: gry logicznej połączonej z cRPG. 2007 rok należał jednak do słowiańskich deweloperów: to wtedy debiutuje S.T.A.L.K.E.R., Wiedźmin i Two World. Kolejny rok upływa pod znakiem bethesdowego Fallouta 3 i niemieckiego Drakensanga oraz wywodzącego się z Turcji Mount & Blade. W 2009 roku latamy smokami w Divinity II, powracamy do świata Dragon Age w Origins i walczymy w Dawn od War II, który coraz bardziej przypomina cRPG-a. Niektórzy rzucają się w labirynty Torchlighta, z braku kolejnej części Diablo. A Piranha Bytes, po utracie praw do serii Gothic serwuje nam Risena. 2010 rok należy do Borderland, Mass Effecta 2 i wydanej tuż przed bankructwem JoWooD Arcanii, czyli Gothica 4, a także kontynuacji Two Worlds II i najważniejszego: Fallouta: New Vegas, który poprawił w Falloucie to, co Bethesda zdążyła napsuć. No, może nie do końca.