BIOS wielu laptopów ASUS powoduje przycięcia i inne problemy podczas pracy. Śledztwo użytkownika pokazuje przyczynę

W mediach technologicznych często pojawiają się doniesienia o rozmaitych problemach, których źródłem bywają słabe projekty, zbyt wydumany marketing, a coraz częściej także źle napisany kod. Z tym ostatnim najprawdopodobniej mierzy się obecnie ASUS w laptopach z serii ROG, Strix, Scar i Zephyrus, a w konsekwencji również ich użytkownicy, którzy zgłaszają liczne mikroprzycięcia. Jeden z nich, poirytowany tym faktem, przeprowadził analizę problemu ASUS-a.

ASUS w laptopach z serii ROG, Strix, Scar i Zephyrus zmaga się z problemem licznych mikroprzycięć. Jeden z użytkowników, który ich doświadcza, przeprowadził pełną analizę i wskazał, że winny jest źle napisany kod BIOS-u.

ASUS ROG prezentuje na Gamescom 2025 monitory OLED 540 Hz z technologią Tandem, kontroler Xbox Raikiri II oraz router WiFi 7

Problem mikroprzycięć dotyczy przede wszystkim laptopów wyposażonych w dedykowane karty graficzne NVIDIA GeForce RTX z serii 3000 i 4000. Objawia się podczas zwykłych czynności: przy oglądaniu YouTube’a, na Discordzie słychać trzaski w audio, a kursor myszy potrafi zamarznąć na ułamek sekundy, co bywa wyjątkowo frustrujące. Użytkownicy często próbowali wielu standardowych rozwiązań: reinstalacji i aktualizacji aplikacji, gier oraz sterowników, czystej instalacji Windowsa, wyłączania oszczędzania energii, ręcznych ustawień CPU affinity (przypisania danego procesu do danego rdzenia procesora), korzystania z poradników na Reddicie, a nawet instalacji Linuksa. Mimo to problem nadal występuje, ponieważ jego przyczyna jest głębsza i tkwi w firmware laptopów, czyli w BIOS-ie.

Limitowany ASUS ROG Matrix GeForce RTX 5090 na 30-lecie firmy. Memory Defroster, ciekły metal i cztery wentylatory

Użytkownik GitHub (@Zephkek) udostępnił obszerną analizę tego problemu. ASUS, po licznych zgłoszeniach od użytkowników, oficjalnie rozpoczął również własne badania w tej sprawie. Kolejna część tej aktualności będzie bardzo techniczna, ale postaram się ją wyjaśnić prostymi słowami. Analiza entuzjasty rozpoczęła się od pomiarów, jak system Windows przetwarza zadania w czasie rzeczywistym, przy użyciu narzędzia LatencyMon. Wykazała, że najdłuższe opóźnienie operacji wyniosło około 65 816 μs, a odpowiedzialny za nie był sterownik ACPI.sys. Ponadto stwierdzono, że łączny czas przetwarzania DPC na jednym wątku procesora (CPU 0) przekroczył 90 sekund, podczas gdy pozostałe wątki pozostawały względnie bezczynne. DPC (ang. Deferred Procedure Call, czyli „wywołanie odroczonej procedury”) to mechanizm w systemie Windows, który pozwala sterownikom wykonać część swojej pracy później, po obsłużeniu przerwania przez ISR (Interrupt Service Routine). ISR realizuje tylko niezbędną, minimalną część zadania, a pozostała część jest przekazywana do DPC, aby nie blokować obsługi innych przerwań i działań w systemie operacyjnym.

ASUS ROG Swift PG27AQWP-W - Monitor Quad HD z ekranem Primary RGB Tandem OLED i odświeżaniem 540 Hz

Wniosek był prosty: problem leży w sterowniku ACPI.sys, który nie jest zwykłym sterownikiem, ponieważ działa jako interpreter kodu maszynowego ACPI Machine Language (AML) dostarczonego przez firmware (BIOS). Wolne działanie ACPI.sys może wynikać z pewnych działań mechanizmu General Purpose Events (GPE) - zdarzenia sprzętowe o ogólnym przeznaczeniu - oraz kontrolera Embedded Controller (EC) - mały, wbudowany mikroprocesor w laptopie, który zarządza funkcjami sprzętowymi, takimi jak klawiatura, czujniki temperatury czy bateria. Aby dokładnie sprawdzić, co ACPI.sys robi podczas nagłych skoków latencji, użytkownik wykorzystał narzędzie Event Tracing for Windows (ETW). Po odnalezieniu odpowiednich dostawców ACPI uruchomił sesję śledzenia, wyeksportował wyniki do pliku CSV i przeanalizował je w Windows Performance Analyzer, co pozwoliło zidentyfikować źródła problemu z ACPI.sys.

Najdroższy na świecie ASUS ROG Astral GeForce RTX 5090 Dhahab OC z prawdziwym złotem i mega chłodzeniem już w sprzedaży

Analiza wykazała, że skoki opóźnień nie są losowe, a występują regularnie co 30–60 sekund. Taki powtarzalny wzorzec wskazuje na problemy systemowe, takie jak timer lub zaplanowane zdarzenie, a nie losowy błąd sprzętowy czy throttling termiczny. Surowe logi potwierdziły, że pierwsze zdarzenie to _GPE._L02 - handler przerwania, czyli procedura, która jest uruchamiana, gdy wystąpi określone zdarzenie sprzętowe z grupy General Purpose Events (GPE). W tym przypadku handler ten trwał około 13,6 ms przy jednym wystąpieniu, co dla przerwania o wysokim priorytecie jest bardzo długim czasem wykonania i prowadzi do poważnej degradacji wydajności w czasie rzeczywistym. Głębsza analiza wykazała także, że system wielokrotnie próbuje włączać i wyłączać dedykowaną kartę graficzną, mimo że w ustawieniach sprzętowych włączony jest tryb MUX „Ultimate”. W tym trybie dGPU (dedykowana karta NVIDIA) jest jedynym aktywnym procesorem graficznym, a iGPU (zintegrowany procesor graficzny np. Intela) pozostaje wyłączony, więc przełączanie GPU nie powinno mieć miejsca. Mimo to firmware cyklicznie próbuje włączać i wyłączać dGPU co 15–60 sekund, generując dodatkowe opóźnienia.

G.SKILL CAMM2 DDR5 osiąga stabilne 10000 MT/s na płycie ASUS ROG Maximus Z890 Hero z procesorem Intel Core Ultra 7 265K

Większość poleceń jest jednak odrzucana przez zabezpieczenia sprzętowe, jednakże nawet nieudane próby powodują skoki latencji prowadzące do wyższego input lagu w grach, trzasków w audio i ogólnego pogorszenia responsywności systemu. W ekstremalnych warunkach sekwencja może doprowadzić do tego, że GPU rzeczywiście zostanie wyłączone, co skutkuje brakiem obrazu, blokowaniem wątku sterownika i w końcu błędem BSOD:

WIN32K_POWER_WATCHDOG_TIMEOUT

Dochodzi również do sytuacji, że wątek procesora utyka w ciągłym wykonywaniu funkcji: win32kbase!DrvSetWddmDeviceMonitorPowerState, czekając na odpowiedź sterownika NVIDIA. Sterownik nie może odpowiedzieć, ponieważ znajduje się w sytuacji konfliktu stanu zasilania - Windows próbuje włączyć GPU, podczas gdy BIOS próbuje wyłączyć GPU. W dalszej części analizy użytkownik bada przyczyny tego stanu rzeczy bezpośrednio w kodzie BIOS-u, zainteresowani mogą zajrzeć do szczegółów pod tym linkiem. Na tym etapie jednak poprzestaniemy.

Test płyty głównej ASUS ROG Crosshair X870E Extreme - Kosmiczne wyposażenie w ekstremalnie wysokiej cenie

Podsumowując błąd w laptopach ASUS-a wynika z kilku powiązanych wad w projekcie firmware’u. Sterownik ACPI.sys źle interpretuje przerwania sprzętowe, co powoduje, że niektóre zdarzenia są przetwarzane zbyt długo i cyklicznie generują opóźnienia w systemie. Firmware sztucznie ponownie uruchamia te przerwania, tworząc powtarzalną pętlę, zamiast poczekać na kolejne faktyczne zdarzenie sprzętowe. Dodatkowo kod odpowiedzialny za włączanie i wyłączanie GPU nie sprawdza, czy system działa w trybie MUX „Ultimate”, w którym dGPU powinno być stale aktywne, co prowadzi do niepotrzebnych prób wyłączenia karty graficznej. W efekcie powstaje cykliczny wzorzec, który powoduje mikroprzycięcia i problemy z wydajnością. Co ciekawe, problem ten jest znany od dłuższego czasu, gdyż pierwsze doniesienia na jego temat pojawiły się w sieci już w 2021 roku i nie został jak dotąd rozwiązany.